316 χρόνια από το πρώτο κυνήγι μαγισσών

Τον κρύο χειμώνα του 1692, στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης, δύο κορίτσια, η κόρη του αιδεσιμότατου Σάμιουελ Πάρις, Μπέτι, και η κηδεμονευομένη του, Άμπιγκειλ Ουίλιαμς, άρχισαν να παρουσιάζουν περίεργη συμπεριφορά. Μιλούσαν παράξενα, κρύβονταν κάτω από πράγματα και σέρνονταν στο πάτωμα. Κανένας γιατρός δεν μπορούσε να εξηγήσει τα συμπτώματα, μέχρι που ένας εξ αυτών απεφάνθη στις 28 Φεβρουαρίου ότι τα κορίτσια ήταν δαιμονισμένα. Έτσι ο πάτερ Σάμιουελ και άλλοι ευλαβείς συμπολίτες του άρχισαν να πιέζουν τα δύο κορίτσια - και άλλα παιδιά που αργότερα παρουσίασαν ανάλογη συμπεριφορά - να κατονομάσουν τους ανθρώπους που τους οδήγησαν στα μονοπάτια του διαβόλου.

Οι τρεις πρώτες γυναίκες που κατηγορήθηκαν ήταν η Σάρα Γκουντ, η Σάρα Όσμπορν και η Τιτούμπα. Η Σάρα Γκουντ ήταν επαίτης, κόρη ενός γάλλου ξενοδόχου, που αυτοκτόνησε όταν η ίδια ήταν έφηβη ακόμα. Η Σάρα Όσμπορν ήταν μία κατάκοιτη ηλικιωμένη γυναίκα, που άρπαξε την περιουσία του πρώτου συζύγου της από τα παιδιά του και την έδωσε στον δεύτερο σύζυγό της. Η Τιτούμπα ήταν η ινδιάνα σκλάβα του αιδεσιμότατου Σάμιουελ Πάρις.

Οι τρεις αυτές γυναίκες κατηγορήθηκαν για μαγεία και την 1^η Μαρτίου οδηγήθηκαν στη φυλακή. Ακολούθησαν δεκάδες ακόμα, και καθώς οι φυλακές του Σάλεμ, της Βοστόνης και των γύρω περιοχών γέμιζαν σιγά - σιγά, προέκυψε ένα νέο πρόβλημα: Λόγω της έλλειψης νομοθετικού πλαισίου, όλοι αυτοί οι κρατούμενοι δεν ήταν δυνατόν να δικαστούν. Τη λύση έδωσε στα τέλη Μαΐου ο βασιλικός κυβερνήτης της Μασαχουσέτης, σερ Ουίλιαμ Φιπς, αποφασίζοντας τη συγκρότηση ενός ειδικού δικαστηρίου για την περίπτωση.

Με συνοπτικές διαδικασίες, όλοι οι κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Μόνο όσοι παραδέχτηκαν την ενοχή τους και κατέδωσαν άλλους, γλίτωσαν την εκτέλεση. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού απαγχονίστηκαν συνολικά 19 άτομα, μεταξύ των οποίων ένας σεβαστός υπουργός κι ένας πρώην αστυνομικός που αρνήθηκε να συνεχίσει τις συλλήψεις υποτιθέμενων μαγισσών. Από αυτούς, μόνον οι έξι ήταν άνδρες.

Πηγές

Βήμα

Νέα

Σαν σήμερα.gr

«Μαγικές» λεπτομέρειες

@ Οι δίκες μαγισσών είχαν σημαντικές επιπτώσεις σ' όλη την περιοχή. Οι σοδειές αφέθηκαν στα χωράφια και τα ζώα χωρίς φροντίδα, όσοι φοβούνταν μήπως συλληφθούν εγκατέλειψαν την περιοχή με τα υπάρχοντά τους και κατέφυγαν στη Νέα Υόρκη, το εμπόριο οπισθοδρόμησε, ενώ υπήρχαν και πληροφορίες ότι οι Ινδιάνοι ετοιμάζονταν να εξεγερθούν.

@ Οι δίκες σταμάτησαν στις 3 Οκτωβρίου του 1692, με απόφαση του κυβερνήτη της Μασαχουσέτης, μετά από έφεση ομάδας κληρικών από τη Βοστόνη. Ωστόσο, όσοι είχαν ήδη φυλακιστεί δεν αφέθηκαν ελεύθεροι πριν από την επόμενη άνοιξη.

@ Τα ανατριχιαστικά εκείνα περιστατικά, ενέπνευσαν τον Άρθουρ Μίλερ ώστε να δημιουργήσει μια αλληγορία για τη μακαρθική εποχή και τις δραστηριότητες της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών που αντιπροσώπευε τη σύγχρονη Αμερικανική Ιερά Εξέταση, όπως έκτοτε συνηθίζουν να την αποκαλούν οι ιστορικοί και οι μελετητές. Ο Μίλερ επισκέφθηκε το Σάλεμ και μελέτησε τα αρχεία. Το απόγευμα που έφευγε από την πόλη άκουσε στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου του ότι ο παλιός του φίλος και σκηνοθέτης των θεατρικών έργων του Ηλίας Καζάν έδωσε στην Επιτροπή ονόματα ανθρώπων που ήταν, υποτίθεται, κομμουνιστές. Η κατάθεση αυτή σημάδεψε το τέλος της μακράς φιλίας του συγγραφέα με τον σκηνοθέτη. Οι μάγισσες του Σάλεμ ανέβηκαν το 1953 στο Μπρόντγουεϊ και από εκεί μεταφέρθηκαν στις θεατρικές σκηνές όλου του κόσμου με τεράστια επιτυχία. Ήταν σαν να αποκτούσαν ξανά φωνή τα θύματα των διώξεων αλλά και σαν να άρχιζε να πέφτει η αυλαία μιας σκοτεινής και παρανοϊκής εποχής διωγμών, αναξιοπρέπειας και χαφιεδισμού.

@ Τα αίτια που οδήγησαν το 1692 στις δίκες του Σάλεμ, αυτής της μικρής πόλης της Νέας Αγγλίας, έχουν ερευνηθεί επισταμένως από τους μελετητές. Αποτελούν τον θλιβερό επίλογο στο κυνήγι των μάγων και των αιρετικών που εξαπέλυσε η Καθολική και Προτεσταντική Εκκλησία σε όλη την Ευρώπη και στοίχισε τη ζωή 200.000 αθώων. Αν όμως, μέσα στο παραλήρημα και στην τρέλα που έφτανε συχνά στο σημείο της ομαδικής παράκρουσης, από την οποία είχε καταληφθεί η θεοκρατική Δύση του 16ου και του 17ου αιώνα, οι δίκες του Σάλεμ είναι η πιο κραυγαλέα περίπτωση, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι συνιστούν την ωμότερη απόδειξη του ψυχρού και ωφελιμιστικού χαρακτήρα μιας υπόθεσης που δεν ήταν μόνον έκφραση του αντιμεταρρυθμιστικού σκοταδισμού αλλά και μια καλοστημένη και προσοδοφόρα επιχείρηση.

@ Στις δίκες εναντίον των μάγων και των αιρετικών οι υπόδικοι ή οι συγγενείς τους πλήρωναν όλα τα έξοδα: τους δικαστές, τους ενόρκους, το κόστος της φυλακής, αυτούς που κατασκεύαζαν το ικρίωμα και την αγχόνη ή έστηναν την πυρά, εκείνους που έκοβαν τα ξύλα για τη φωτιά, τον δήμιο, τους ιερείς και τους γραμματείς των δικαστηρίων. Επιπλέον, η περιουσία του καταδικασθέντος κατασχόταν από τις τοπικές αρχές, τον επίσκοπο, τον βασιλιά ή την Ιερά Εξέταση. Όταν μάλιστα η περιουσία ήταν μεγάλη, οι κοσμικές τη μοιράζονταν εξ ημισείας με τις εκκλησιαστικές αρχές.

Η έκφραση «κυνήγι μαγισσών» αναφέρεται σήμερα σε μαζικές διώξεις με ανυπόστατες ή προσχηματικές κατηγορίες. Και δεν είναι, απλώς, έκφραση, αφού, εν έτει 2008, το κυνήγι μαγισσών συνεχίζεται. Έχετε προσέξει σε πόσες περιπτώσεις και ποιοι είναι εκείνοι που κυνηγάνε «μάγισσες», κάτι που – κατ’ ουσίαν – δεν (πρέπει να) υφίσταται;