Χαμένοι στη μετάφραση…

Επειδή η επικαιρότητα βρίθει μεταφραστικών λαθών...

@ Μετάφραση: θηλυκό. < μετά + φράση (< φράζω) 1. η μεταφορά ενός γραπτού κειμένου ή προφορικού λόγου σε μία άλλη γλώσσα 2. (συνεκδοχικά) το μεταφρασμένο κείμενο @ Ως μετάφραση μπορεί να οριστεί η διαδικασία κατά την οποία γίνεται απόπειρα ανασύνθεσης της ακριβέστερης ισοδύναμης προσέγγισης του μηνύματος της γλώσσας-πηγής στην γλώσσα-στόχο, πρώτα σε επίπεδο εννοιών και κατόπιν σε επίπεδο ύφους. Σκοπός της μετάφρασης είναι να επιτευχθεί μία σχέση ισοδυναμίας όσον αφορά τον σκοπό μεταξύ γλώσσας-πηγής και γλώσσας-στόχου. Δηλαδή, αμφότερα τα κείμενα πρέπει να μεταδίδουν το ίδιο μήνυμα στον μεγαλύτερο βαθμό που τους το επιτρέπουν οι φυσικοί περιορισμοί. Τέτοιοι περιορισμοί είναι το συγκείμενο, οι γραμματικοί κανόνες και των δύο γλωσσών, το συντακτικό, οι συγγραφικές συμβάσεις, οι αντίστοιχοι ιδιωτισμοί και τα παρόμοια.

@ Στη Λατινική γλώσσα, ο ισοδύναμος όρος είναι translatio, από το transferre, το οποίο κυριολεκτικά σημαίνει μεταφέρω. Όλες οι σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες έχουν κάποιον ισοδύναμο όρο ο οποίος να αντιστοιχεί στην έννοια του λατινικού.

@ Ο ελληνικός όρος «μετάφραση» έχει δώσει στην αγγλική γλώσσα το metaphrase, το οποίο αναφέρεται σε μία λέξη προς λέξη απόδοση της γλώσσας-πηγής στη γλώσσα-στόχο, σε αντιδιαστολή με την παράφραση («paraphrase»), δηλαδή τη διατύπωση με διαφορετικό λόγο.

@ Για πρώτη φορά συναντούμε αναφορά σε βασικές αρχές, όπως η «λέξη προς λέξη» ή η «νόημα προς νόημα» μετάφραση στο έργο του Κικέρωνα, όπου ο ίδιος ο Κικέρων υπερασπίζεται τη «νόημα προς νόημα» ή «ελεύθερη» μετάφραση λόγω του είδους των κειμένων τα οποία μετέφραζε (Αισχίνης, Δημοσθένης).

@ Ορόσημο στην ιστορία της μετάφρασης αποτελεί η μετάφραση της Βίβλου από τον Άγιο Ιερώνυμο (St. Jerome) τον 4ο αιώνα μ.Χ. Ο Άγιος Ιερώνυμος υπήρξε υποστηρικτής της «κατά γράμμα πιστότητας» όσον αφορά τη μετάφραση της Αγίας Γραφής αν και μεταφράζοντας ο ίδιος, μάλλον υποχώρησε προς τη «δυναμική ισοδυναμία».

@ «Η μεταφρασμένη σελίδα ή κείμενο δεν αποτελεί την πιστή μετάφραση που ενδεχομένως να αποδιδόταν από ένα φυσικό πρόσωπο, μεταφραστή». Πείτε πού το έχετε δει γραμμένο και κερδίστε...

@ «Σε μια πολυπολιτισμική εποχή, όπως αυτή που ζούμε και σε μια ενωμένη Ευρώπη στην οποία ανήκουμε, η μετάφραση αποτελεί βασικό εργαλείο ανταλλαγής ιδεών και διαλόγου. Γιατί, καμιά γλώσσα, κανένας πολιτισμός δεν είναι αυτάρκης. Οι εθνικές λογοτεχνίες αναγεννώνται από τη μετάφραση» Έζρα Πάουντ

«Η µετάφραση είναι σαν τη γυναίκα: Όταν είναι πιστή δεν είναι ωραία. Κι όταν είναι ωραία, δεν είναι πιστή...» Αγνώστου (σεξιστή)

Πηγές
# E. A. Nida and C.R. Taber, The Theory and Practice of Translation (Leiden: Brill, 1974), σελ. 77.
# Danica Seleskovich, Sense and Language (1978)
Μετάφραση-απόδοση: Σπύρος Σεραφείμ