Ο μοιραίος εκείνος Απρίλης. Και τα συμπαρομαρτούντα: τανκ, βασιλιάς, Αμερικάνοι, στρατηγοί, κυβέρνηση της Δεξιάς, Φρειδερίκη.
Στις 2 τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου ο συνταγματάρχης Ι. Λαδάς εξαπέλυσε την ΕΣΑ, που συνέλαβε το σύνολο της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας. Ταυτόχρονα, ο διοικητής του Κέντρου Τεθωρακισμένων, ταξίαρχος Στ. Παττακός, έβγαλε τα τεθωρακισμένα και κατέλαβε όλα τα στρατηγικά σημεία της πρωτεύουσας, εφαρμόζοντας το σχέδιο «Προμηθεύς».
Ήταν η αρχή...
«Υπό τα έκπληκτα βλέμματα των ολίγων Αθηναίων, που εκυκλοφόρουν, την προκεχωρημένην αυτήν ώραν, τεθωρακισμένα απέκλεισαν τα Παλαιά Ανάκτορα, ενώ στρατιωτικαί δυνάμεις κατελάμβανον τον ΟΤΕ, τους ραδιοφωνικούς θαλάμους του ΕΙΡ, εις το Ζάππειον και τα υπουργεία.». Καθημερινή
Το χρονικό μιας δικτατορίας ή ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος είναι δύσκολο να γραφεί. Γιατί ο Τύπος, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση φιμώνονται ή καταργούνται. Και ακούγεται μια μόνο η φωνή, η φωνή των δικτατόρων. Οι συνωμοσίες, η διαφθορά, τα εγκλήματα, οι δολοφονίες ή δεν γίνονται γνωστές ή εμφανίζονται ως νομιμότητα και τυχαία περιστατικά. Η αλήθεια κυκλοφορεί μόνο από στόμα σε στόμα ή σε ψιλά χαρτάκια (παράνομος Τύπος) ή στα κελιά της φυλακής και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Εκείνο το ανοιξιάτικο πρωινό της Παρασκευής 21 Απριλίου 1967 ήταν λαμπρό και διαυγές. Αλλά στην Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα μπορεί να μην το παρατήρησε κανείς μέσα στη σύγχυση, την αναμονή και την αγωνία για το χειρότερο. Τα τανκ και οι ένοπλοι στρατιώτες ήταν έξω από τη Βουλή, τα υπουργεία, τον ΟΤΕ και άλλα δημόσια κτίρια και στρατηγικά σημεία. Οι αστυνομικοί των Τμημάτων Ασφαλείας έτρεχαν συνοφρυωμένοι στα σπίτια πολιτικών, δημοσιογράφων, αριστερών και δημοκρατικών πολιτών, συλλαμβάνοντας χιλιάδες ανθρώπους βάσει καταλόγων.
Οι συγκοινωνίες είχαν παραλύσει. Το ραδιόφωνο έπαιζε εμβατήρια και δημοτικά τραγούδια, αναγγέλλοντας ενδιαμέσως την αναστολή βασικών άρθρων του Συντάγματος.
Το ξημέρωμα της 21ης Απριλίου 1967 δεν είχε, τελικά, το άρωμα της άνοιξης. Τα τεθωρακισμένα οχήματα δεν άφηναν πολλά περιθώρια ανοιξιάτικης αισιοδοξίας.
Στις 2 τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου ο συνταγματάρχης Ι. Λαδάς εξαπέλυσε την ΕΣΑ, που συνέλαβε το σύνολο της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας. Ταυτόχρονα, ο διοικητής του Κέντρου Τεθωρακισμένων, ταξίαρχος Στ. Παττακός, έβγαλε τα τεθωρακισμένα και κατέλαβε όλα τα στρατηγικά σημεία της πρωτεύουσας, εφαρμόζοντας το σχέδιο «Προμηθεύς».
Ήταν η αρχή...
«Υπό τα έκπληκτα βλέμματα των ολίγων Αθηναίων, που εκυκλοφόρουν, την προκεχωρημένην αυτήν ώραν, τεθωρακισμένα απέκλεισαν τα Παλαιά Ανάκτορα, ενώ στρατιωτικαί δυνάμεις κατελάμβανον τον ΟΤΕ, τους ραδιοφωνικούς θαλάμους του ΕΙΡ, εις το Ζάππειον και τα υπουργεία.». Καθημερινή
Το χρονικό μιας δικτατορίας ή ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος είναι δύσκολο να γραφεί. Γιατί ο Τύπος, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση φιμώνονται ή καταργούνται. Και ακούγεται μια μόνο η φωνή, η φωνή των δικτατόρων. Οι συνωμοσίες, η διαφθορά, τα εγκλήματα, οι δολοφονίες ή δεν γίνονται γνωστές ή εμφανίζονται ως νομιμότητα και τυχαία περιστατικά. Η αλήθεια κυκλοφορεί μόνο από στόμα σε στόμα ή σε ψιλά χαρτάκια (παράνομος Τύπος) ή στα κελιά της φυλακής και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Εκείνο το ανοιξιάτικο πρωινό της Παρασκευής 21 Απριλίου 1967 ήταν λαμπρό και διαυγές. Αλλά στην Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα μπορεί να μην το παρατήρησε κανείς μέσα στη σύγχυση, την αναμονή και την αγωνία για το χειρότερο. Τα τανκ και οι ένοπλοι στρατιώτες ήταν έξω από τη Βουλή, τα υπουργεία, τον ΟΤΕ και άλλα δημόσια κτίρια και στρατηγικά σημεία. Οι αστυνομικοί των Τμημάτων Ασφαλείας έτρεχαν συνοφρυωμένοι στα σπίτια πολιτικών, δημοσιογράφων, αριστερών και δημοκρατικών πολιτών, συλλαμβάνοντας χιλιάδες ανθρώπους βάσει καταλόγων.
Οι συγκοινωνίες είχαν παραλύσει. Το ραδιόφωνο έπαιζε εμβατήρια και δημοτικά τραγούδια, αναγγέλλοντας ενδιαμέσως την αναστολή βασικών άρθρων του Συντάγματος.
Το ξημέρωμα της 21ης Απριλίου 1967 δεν είχε, τελικά, το άρωμα της άνοιξης. Τα τεθωρακισμένα οχήματα δεν άφηναν πολλά περιθώρια ανοιξιάτικης αισιοδοξίας.
Την ημέρα εκείνη ξεκινούσε για την Ελλάδα μια επταετία χωρίς Δημοκρατία, γεμάτη αιματοχυσίες και ανεπανόρθωτα πολιτικά λάθη.
Πώς φτάσαμε στο πραξικόπημα
Τον Ιούλιο του 1965 σημειώθηκε σοβαρό ρήγμα στις τάξεις του κυβερνώντος κόμματος Ένωση Κέντρου, γνωστό στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας με τον όρο Αποστασία του 1965 ή Ιουλιανά. Αφορμή υπήρξε η απόφαση του Γεωργίου Παπανδρέου να αντικαταστήσει τον Πέτρο Γαρουφαλιά από το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης και η άρνηση του τότε Βασιλιά Κωνσταντίνου Β΄ να υπογράψει το σχετικό διάταγμα, αν ο διάδοχος του Γαρουφαλιά δεν απολάμβανε της απόλυτης εμπιστοσύνης του.
Ο Γ. Παπανδρέου αναγκάστηκε από τον Κωνσταντίνο να παραιτηθεί στις 15 Ιουλίου 1965. Από εκείνη την ημέρα και μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του 1966, ο Κωνσταντίνος προσπάθησε να σχηματίσει κυβερνήσεις με τη συμμετοχή κατά διαστήματα 48 βουλευτών της παράταξης Ένωση Κέντρου (αποστατών) που εγκατέλειψαν τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ο όρος Αποστασία προήλθε από τον χαρακτηρισμό αποστάτες που αποδόθηκε στους βουλευτές της Ένωσης Κέντρου που, υπό την προτροπή του επίσης βουλευτή της Ένωσης Κέντρου Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, πήραν μέρος ή έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στις κυβερνήσεις της περιόδου αυτής. Ο Κωνσταντίνος αρχικά διόρισε πρωθυπουργό τον Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα με υπουργούς αποστάτες βουλευτές την Ένωσης Κέντρου. Η νέα κυβέρνηση όμως δεν είχε πλειοψηφία στην Βουλή, οπότε σχηματίστηκε άλλη κυβέρνηση υπό τον Ηλία Τσιριμώκο.
Όλη η περίοδος που ακολούθησε την αποπομπή της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου χαρακτηρίζεται γενικότερα ως περίοδος πολιτικής ανωμαλίας.
Πηγή: wikipedia
Το Διάγγελμα της χούντας προς τον ελληνικό Λαό
«Ελληνικέ Λαέ
Από μακρού παριστάμεθα μάρτυρες ενός εγκλήματος, το οποίον διεπράττετο εις βάρος του κοινωνικού συνόλου και του Έθνους μας. Η αδίστακτος και αθλία κομματική συναλλαγή, ο εκτραχηλισμός μεγάλης μερίδος του Τύπου, η μεθοδική επίθεσις εναντίον όλων των θεσμών, η διάβρωσίς των, ο εξευτελισμός το Κοινοβουλίου, η κατασυκοφάντησις των πάντων, η παράλυσις της κρατικής μηχανής, η πλήρης έλλειψις κατανοήσεως προς τα φλέγοντα προβλήματα της νεολαίας μας, η κακομεταχείρισις των φοιτητών και σπουδαστών μας, η ηθική κάμψις, η σύγχυσις και η θολότης, η μυστική και φανερά συνεργασία με τους ανατροπείς και τέλος τα συνεχή εμπρηστικά κηρύγματα ασυνειδήτων δημοκόπων κατέστρεψαν την γαλήνην του τόπου, εδημιούργησαν κλίμα αναρχίας και χάους, εκαλλιέργησαν συνθήκας μίσους και διχασμού και μας ωδήγησαν εις το χείλος της εθνικής καταστροφής.
Δεν απέμεινεν πλέον άλλος τρόπος σωτηρίας από την επέμβασιν του Στρατού μας. Η επέμβασις αύτη βεβαίως αποτελεί εκτροπήν εκ του Συντάγματος, αλλά η εκτροπή αύτη ήτο επιβεβλημένη διά την σωτηρίαν της Πατρίδος. Η σωτηρία της Πατρίδος είναι ο υπέρτατος νόμος. Αι εκλογαί, αι οποίαι προεκηρύχθησαν, δεν ήτο δυνατόν να δώσουν την λύσιν εις το υφιστάμενον αδιέξοδον. Πρώτον, διότι, υπό τας παρούσας συνθήκας, ήτο αδύνατος η ομαλή δεξαγωγή των και, δεύτερον, διότι οιονδήποτε και αν ήτο το αποτέλεσμα αυτών, θα ωδηγούμεθα μοιραίως εις την αιματοχυσίαν και το χάος.
Δι’ αυτό επενέβη ο Στρατός. Διά να ανακόψη την πορείαν προς την καταστροφήν, ένα βήμα προ της αβύσσου. Εις ολόκληρον την Χώραν επικρατεί απόλυτος γαλήνη και τάξις. Ο πρόεδρος και τα μέλη της Κυβερνήσεως εστρατεύθησαν προς εκτέλεσιν του προς την Πατρίδα καθήκοντος.
Ποίοι είμεθα: Δεν ανήκομεν εις ουδέν πολιτικόν κόμμα, και ουδεμίαν πολιτικήν παράταξιν είμεθα διατεθειμένοι να ευνοήσωμεν εις βάρος της άλλης. Δεν ανήκομεν ούτε εις την οικονομικήν ολιγαρχίαν, την οποίαν ομοίως δεν είμεθα διατεθειμένοι να αφήσωμεν να προκαλή την πενίαν. Ανήκομεν εις την τάξιν του μόχθου. Και θα σταθώμεν εις το πλευρόν των πτωχών αδελφών μας Ελλήνων.
Ελαυνόμεθα αποκλειστικώς από πατριωτικά κίνητρα και επιδιώκομεν να καταργήσωμεν την φαυλοκρατίαν. Να εξυγιάνωμεν τον δημόσιον βίον. Να απομακρύνωμεν από τον οργανισμόν της Χώρας την σήψιν από την οποίαν εκινδύνευε. Να αποτρέψωμεν τον διχασμόν και την αλληλοσφαγήν προς την οποίαν μας κατηύθυναν κακοί Έλληνες και να δημιουργήσωμεν υγιείς βάσεις δια την ταχείαν επάνοδον της Χώρας εις τον αληθώς ορθόδοξον κοινοβουλευτικόν βίον.
Κηρύσσομεν την συναδέλφωσιν. Από της στιγμής αυτής δεν υπάρχουν Δεξιοί, Κεντρώοι, Αριστεροί. Υπάρχουν μόνον Έλληνες, οι οποίοι πιστεύουν εις την Ελλάδα, εις ένα ευγενές, ανώτερον, και πλήρες ιδεώδες της αληθούς Δημοκρατίας και όχι της Δημοκρατίας του πεζοδρομίου, της οχλοκρατίας και της αναρχίας. Όταν οι Έλληνες είναι ηνωμένοι, θαυματουργούν.
Υπάρχουν βεβαίως, και ελάχιστοι εφιάλται δημαγωγοί, ασυνείδητοι καιροσκόποι και κατ’ επάγγελμα αναρχικοί. Αυτοί επεδίωξαν να μας διχάσουν! Και μας ονομάζουν αριστερούς, κεντρώους, κεντροαριστερούς και δεξιούς. Επεδίωξαν να ενσταλάξουν εις την ψυχήν μας, με κάθε τρόπο, το μίσος των μεν προς τους δε. Επεδίωξαν να μας φανατίσουν και να μας εξωθήσουν εις τον αλληλοσπαραγμόν. Αυτούς τους εμπρηστάς θα απομονώσωμεν και όλοι ημείς οι άλλοι Έλληνες ηνωμένοι, θα βαδίσωμεν εμπρός την οδόν τού προς την Πατρίδαν καθήκοντος και της αρετής. Προς την ριζικήν αλλαγήν. Προς την ευημερίαν και την πρόοδον.
Ο βασικός μας στόχος είναι δικαιοσύνη. Η δικαία κατανομή του εισοδήματος. Η ηθική και υλική εξύψωσις του κοινωνικού συνόλου και ιδιαιτέρως των αγροτών, των εργατών, και των πενεστέρων τάξεων. Η στοργή της Κυβερνήσεως θα στραφή αμέριστος προς την νεολαίαν και τα προβλήματά της. Μετά την παγίωσιν ομαλού ρυθμού και την δημιουργίαν των καταλλήλων προς τούτο συνθηκών, το ταχύτερον δυνατόν θα επανέλθη η Χώρα εις τον Κοινοβουλευτισμόν επί υγιούς βάσεως. Τότε η αποστολή της Κυβερνήσεως θα έχη λήξη.
Προς αποτροπήν του διχασμού και της ετοίμου να εκσπάση εμφυλίου συρράξεως, η οποία ωδήγει εις αιματοχυσίαν και κοινωνικήν και εθνικήν καταστροφήν, η Κυβέρνησις προέβη εις την κήρυξιν του Στρατιωτικού Νόμου καθ’ άπασαν την Χώραν. Η Κυβέρνησις δηλοί κατηγορηματικώς, ότι είναι αποφασισμένη να φέρη εις πέρας δια παντός μέσου και με ταχύν ρυθμόν την βαρείαν αποστολήν την οποίαν ανέλαβεν. Είναι αποφασισμένη να εκπληρώση εις το ακέραιον τας υποχρεώσεις της έναντι του Ελληνικού Λαού. Επικαλείται την καθολικήν συμπαράστασιν του λαού διά την πραγματοποίησιν του σκοπού της. Ζητεί πλήρη πειθαρχίαν προς τον Νόμον του Κράτους. Όπως συμβαίνει εις όλας τας πολιτισμένας Χώρας. Διότι πραγματική ελευθερία υπάρχει εκεί όπου υπάρχει Νόμος. Εκεί, όπου η ελευθερία του ενός φθάνει μέχρι του σημείου, εις το οποίον αρχίζει η ελευθερία του άλλου.
Η Κυβέρνησις οφείλει να προειδοποιήση κατά τον πλέον κατηγορηματικόν τρόπον, ότι οιαδήποτε αντίδρασις εις το εθνικόν της έργον τής αλλαγής, οποθενδήποτε προερχομένη, θα παταχθή πάραυτα διά παντός εις την διάθεσίν της μέσου.
Ζήτω το Έθνος!
Ζήτω ο Βασιλεύς!
Ζήτω η Αιωνία Ελλάς!
Αθήναι τη 22α Απριλίου 1967».
Τα συμπεράσματα δικά σας…
Όσα πρέπει να γνωρίζουμε περί πραξικοπήματος
@ Στο Πεντάγωνο εγκαταστάθηκαν οι ηγέτες της μικρής χούντας, οι συνταγματάρχες Γ. Παπαδόπουλος, Ν. Μακαρέζος και ο ταξίαρχος Στ. Παττακός. Αποπειράθηκαν να αντισταθούν ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Γεώργιος Ράλλης και το Πολεμικό Ναυτικό. Τον πρώτο τον συνέλαβαν, ο ναύαρχος ε.α. Αθ. Σπανίδης υποχώρησε όταν συμβιβάστηκε ο Κωνσταντίνος, ο Κοκός, ντε!.
@ Στις 7 το πρωί η ηγεσία του πραξικοπήματος επισκέφθηκε στα Ανάκτορα Τατοΐου τον Κωνσταντίνο (είπαμε, τον Κοκό!) και του ζήτησε να ορκίσει την κυβέρνησή τους. Ο Κωνσταντίνος (παρά τη συμβουλή του συλληφθέντα πρωθυπουργού Π. Κανελλοπούλου που του ζήτησε να αντισταθεί) συμβιβάστηκε μαζί τους και τους ζήτησε να βάλουν πρωθυπουργό τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Κ. Κόλλια, γνωστό από τις παρεμβάσεις του υπέρ των δολοφόνων του Γρηγόρη Λαμπράκη.
@ Η χούντα ανακοίνωσε ότι συνέλαβε 6.500 κομμουνιστές ήταν πολύ περισσότεροι. Το πρώτο θύμα ήταν η νεαρή Αθηναία, Μαρία Καλαυρά, που πυροβολήθηκε την πρώτη μέρα από στρατιώτη γιατί δεν υπάκουσε στις διαταγές.
Λίγες μέρες αργότερα από το πραξικόπημα οι πρώτοι (6.000 και κάποιοι ακόμη) στέλνονταν εξορία στη Γυάρο, για να ακολουθήσουν κι άλλοι. Τα φακελώματα στην Ασφάλεια συνεχίζονται όπως και πριν, αλλά με μεγαλύτερη ένταση.
Οι συλληφθέντες περνάνε από χίλιους εξευτελισμούς και βασανιστήρια, ακολουθούν φυλακές και εκτοπίσεις σε ξερονήσια, εξορία. Εκεί τα ίδια, εξευτελισμοί, βασανιστήρια, πίεση για δηλώσεις υποταγής στο φασιστικό καθεστώς, δηλώσεις μετανοίας. Αλλά και έξω, όσους δεν στέλνουν εξορία, τους καλούν στην Ασφάλεια για δήλωση μετανοίας, για καθολική υποταγή και μετά τις δηλώσεις αυτές τις δημοσιεύουν στον Τύπο για εξευτελισμό και για «σωφρονισμό» των υπολοίπων. Η δημοσίευση των δηλώσεων γίνονταν ήδη από τη δεκαετία του 1930.
@ Οι πρωινές εφημερίδες εκείνης της ημέρας δημοσίευαν τη συνηθισμένη ύλη μιας έντονης προεκλογικής διαμάχης, που συνέχιζε την ανωμαλία του Ιουλίου 1965. Μόνο η «Αυγή» και η «Καθημερινή» είχαν μερικά ψήγματα και υποψίες των γεγονότων και των εξελίξεων της νύχτας.
«Η Καθημερινή» είχε στην πρώτη σελίδα ένα μονόστηλο κορυφής με τίτλο: «Την 2αν πρωινήν εξερράγη στρατιωτικόν κίνημα. Συνελήφθησαν πολιτικοί άνδρες».
«Η Αυγή», πάνω από τον τίτλο της, στην πρώτη σελίδα, έγραφε: «Συνελήφθησαν από στρατιωτικούς οι Μ. Γλέζος, Λ. Κύρκος, Α. Παπανδρέου. Ασυνήθιστες κινήσεις στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων (Λεπτομέρειες στην 8η σελίδα)».
@ Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 έχει την καταγωγή του κατευθείαν στο συνταγματικό πραξικόπημα του Κωνσταντίνου, τον Ιούλιο 1965.
Η ανωμαλία που δημιούργησε και συντήρησε επί δύο χρόνια, αλλά και η θεωρία που διατύπωσε «περί μιάσματος» ήταν οι ιδανικές συνθήκες για την επώαση του αυγού του φιδιού.
Το πραξικόπημα των στρατηγών, που ετοίμαζε για μερικές ημέρες αργότερα, καθώς και η συγκέντρωση των πραξικοπηματιών σε θέσεις - κλειδιά στις Μονάδες της Αττικής ήταν το καλύτερο πρόσχημα για τη «μικρή χούντα», αφού της έδινε κάλυψη κινήσεων.
@ Η λέξη Χούντα έχει ισπανική προέλευση και σημαίνει σύνδεσμος ή γενικότερα διοίκηση. Ο όρος επικράτησε ιστορικά να θυμίζει ομάδες αξιωματικών που συνωμοτούσαν για να καταλάβουν την εξουσία με ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Τέτοια πραξικοπήματα γίνονταν στην Λατινική Αμερική, αλλά στην Ελλάδα παρόλο που υπάρχει ιστορικό πραξικοπημάτων ο όρος αναφέρεται αποκλειστικά στην επταετή περίοδο δικτατορίας και «γύψου» της Χούντας των Συνταγματαρχών 1967-1974.
@ Η αμερικανική πλευρά γνώριζε μήνες πριν από τον Απρίλιο του 1967 τα σχέδια για την εκδήλωση πραξικοπήματος στην Ελλάδα, αλλά δεν έκανε τίποτα για να το αποτρέψει. Αυτό προκύπτει από τα αρχεία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τις σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία, την περίοδο 1964-1968, που αποχαρακτηρίστηκαν, τελικά, και ενώ η CIA επέμενε να κρατηθούν πάση θυσία μυστικά.
Σύμφωνα με τα αρχεία αυτά, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέτασαν στα τέλη του 1966 το ενδεχόμενο να χρηματοδοτήσουν τους αντιπάλους του Ανδρέα Παπανδρέου εν όψει των εκλογών που είχαν προγραμματιστεί. Αυτόν θεωρούσαν άλλωστε ως μεγαλύτερο αντίπαλό τους. Δύο μόλις ημέρες μετά το πραξικόπημα, η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα επισημαίνει πως το πραξικόπημα δεν πρέπει να αποτύχει, γιατί «η Ελλάδα θα οδηγηθεί εκεί που η Δεξιά φοβόταν ότι θα την οδηγούσε ο Ανδρέας Παπανδρέου».
Έχουν περάσει 42 χρόνια από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 και παρά τη δημόσια συγγνώμη του προέδρου Κλίντον, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα τον Νοέμβριο του1999, με την οποία οι ΗΠΑ αναγνώρισαν εμμέσως πλην σαφώς το μερίδιο της ευθύνης τους στην επιβολή και εδραίωση της δικτατορίας και αργότερα στην τραγωδία της Κύπρου, οι λεπτομέρειες της αμερικανικής ανάμειξης στις δύο αυτές τραγικές σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας παραμένουν, εν πολλοίς, άγνωστες.
@ Το βασικό σύνθημα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» δίνει την κεντρική ιδεολογική κατεύθυνση της στρατιωτικοφασιστικής δικταορίας. Και όχι μόνο. Ο εθνικισμός, ο αντικομμουνισμός, η πρόφαση «κομμουνιστικού κινδύνου», η θρησκοληψία, τα κατηχητικά και οι «ηθικές αρχές» στο χώρο της παιδείας αλλά και γενικότερα, γίνονται κυρίαρχα στην καθημερινότητα. Όλα αυτά ασφυχτικά πιέζουν και καταπιέζουν τις λαϊκές μάζες για την αποδοχή τους ως μόνες «αλήθειες», μέσα από αναφορές και διαστρεβλώσεις στην ιστορία, από αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή. Και μην ξεχάσω τα τσάμικα. Πολύ τσάμικο…
@ Η αρχή του τέλους για τη χούντα των συνταγματαρχών ήλθε με την εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο. Το δικτατορικό καθεστώς κατέρρευσε τελικά στις 23 Ιουλίου του 1974, αφού είχε ήδη προηγηθεί η τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Οι πρωταγωνιστές του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου δικάστηκαν το καλοκαίρι του 1975 από το Στρατοδικείο. Κρίθηκαν ένοχοι "εσχάτης προδοσίας" και καταδικάστηκαν σε θάνατο, ποινή που λίγο αργότερα μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά.
Η ιστορία, η μνήμη δεν πρέπει να σβήνει, πρέπει να μιλά, να μην ησυχάζει, πρέπει να αποκαλύπτει το πραγματικό πρόσωπο του φασισμού, της βίας. Η 21η Απριλίου 1967 είναι και όλα εκείνα που δεν μπόρεσα να γράψω λόγω χώρου, όλα εκείνα που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έγιναν. Που έγιναν στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία.
Πώς φτάσαμε στο πραξικόπημα
Τον Ιούλιο του 1965 σημειώθηκε σοβαρό ρήγμα στις τάξεις του κυβερνώντος κόμματος Ένωση Κέντρου, γνωστό στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας με τον όρο Αποστασία του 1965 ή Ιουλιανά. Αφορμή υπήρξε η απόφαση του Γεωργίου Παπανδρέου να αντικαταστήσει τον Πέτρο Γαρουφαλιά από το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης και η άρνηση του τότε Βασιλιά Κωνσταντίνου Β΄ να υπογράψει το σχετικό διάταγμα, αν ο διάδοχος του Γαρουφαλιά δεν απολάμβανε της απόλυτης εμπιστοσύνης του.
Ο Γ. Παπανδρέου αναγκάστηκε από τον Κωνσταντίνο να παραιτηθεί στις 15 Ιουλίου 1965. Από εκείνη την ημέρα και μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του 1966, ο Κωνσταντίνος προσπάθησε να σχηματίσει κυβερνήσεις με τη συμμετοχή κατά διαστήματα 48 βουλευτών της παράταξης Ένωση Κέντρου (αποστατών) που εγκατέλειψαν τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ο όρος Αποστασία προήλθε από τον χαρακτηρισμό αποστάτες που αποδόθηκε στους βουλευτές της Ένωσης Κέντρου που, υπό την προτροπή του επίσης βουλευτή της Ένωσης Κέντρου Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, πήραν μέρος ή έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στις κυβερνήσεις της περιόδου αυτής. Ο Κωνσταντίνος αρχικά διόρισε πρωθυπουργό τον Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα με υπουργούς αποστάτες βουλευτές την Ένωσης Κέντρου. Η νέα κυβέρνηση όμως δεν είχε πλειοψηφία στην Βουλή, οπότε σχηματίστηκε άλλη κυβέρνηση υπό τον Ηλία Τσιριμώκο.
Όλη η περίοδος που ακολούθησε την αποπομπή της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου χαρακτηρίζεται γενικότερα ως περίοδος πολιτικής ανωμαλίας.
Πηγή: wikipedia
Το Διάγγελμα της χούντας προς τον ελληνικό Λαό
«Ελληνικέ Λαέ
Από μακρού παριστάμεθα μάρτυρες ενός εγκλήματος, το οποίον διεπράττετο εις βάρος του κοινωνικού συνόλου και του Έθνους μας. Η αδίστακτος και αθλία κομματική συναλλαγή, ο εκτραχηλισμός μεγάλης μερίδος του Τύπου, η μεθοδική επίθεσις εναντίον όλων των θεσμών, η διάβρωσίς των, ο εξευτελισμός το Κοινοβουλίου, η κατασυκοφάντησις των πάντων, η παράλυσις της κρατικής μηχανής, η πλήρης έλλειψις κατανοήσεως προς τα φλέγοντα προβλήματα της νεολαίας μας, η κακομεταχείρισις των φοιτητών και σπουδαστών μας, η ηθική κάμψις, η σύγχυσις και η θολότης, η μυστική και φανερά συνεργασία με τους ανατροπείς και τέλος τα συνεχή εμπρηστικά κηρύγματα ασυνειδήτων δημοκόπων κατέστρεψαν την γαλήνην του τόπου, εδημιούργησαν κλίμα αναρχίας και χάους, εκαλλιέργησαν συνθήκας μίσους και διχασμού και μας ωδήγησαν εις το χείλος της εθνικής καταστροφής.
Δεν απέμεινεν πλέον άλλος τρόπος σωτηρίας από την επέμβασιν του Στρατού μας. Η επέμβασις αύτη βεβαίως αποτελεί εκτροπήν εκ του Συντάγματος, αλλά η εκτροπή αύτη ήτο επιβεβλημένη διά την σωτηρίαν της Πατρίδος. Η σωτηρία της Πατρίδος είναι ο υπέρτατος νόμος. Αι εκλογαί, αι οποίαι προεκηρύχθησαν, δεν ήτο δυνατόν να δώσουν την λύσιν εις το υφιστάμενον αδιέξοδον. Πρώτον, διότι, υπό τας παρούσας συνθήκας, ήτο αδύνατος η ομαλή δεξαγωγή των και, δεύτερον, διότι οιονδήποτε και αν ήτο το αποτέλεσμα αυτών, θα ωδηγούμεθα μοιραίως εις την αιματοχυσίαν και το χάος.
Δι’ αυτό επενέβη ο Στρατός. Διά να ανακόψη την πορείαν προς την καταστροφήν, ένα βήμα προ της αβύσσου. Εις ολόκληρον την Χώραν επικρατεί απόλυτος γαλήνη και τάξις. Ο πρόεδρος και τα μέλη της Κυβερνήσεως εστρατεύθησαν προς εκτέλεσιν του προς την Πατρίδα καθήκοντος.
Ποίοι είμεθα: Δεν ανήκομεν εις ουδέν πολιτικόν κόμμα, και ουδεμίαν πολιτικήν παράταξιν είμεθα διατεθειμένοι να ευνοήσωμεν εις βάρος της άλλης. Δεν ανήκομεν ούτε εις την οικονομικήν ολιγαρχίαν, την οποίαν ομοίως δεν είμεθα διατεθειμένοι να αφήσωμεν να προκαλή την πενίαν. Ανήκομεν εις την τάξιν του μόχθου. Και θα σταθώμεν εις το πλευρόν των πτωχών αδελφών μας Ελλήνων.
Ελαυνόμεθα αποκλειστικώς από πατριωτικά κίνητρα και επιδιώκομεν να καταργήσωμεν την φαυλοκρατίαν. Να εξυγιάνωμεν τον δημόσιον βίον. Να απομακρύνωμεν από τον οργανισμόν της Χώρας την σήψιν από την οποίαν εκινδύνευε. Να αποτρέψωμεν τον διχασμόν και την αλληλοσφαγήν προς την οποίαν μας κατηύθυναν κακοί Έλληνες και να δημιουργήσωμεν υγιείς βάσεις δια την ταχείαν επάνοδον της Χώρας εις τον αληθώς ορθόδοξον κοινοβουλευτικόν βίον.
Κηρύσσομεν την συναδέλφωσιν. Από της στιγμής αυτής δεν υπάρχουν Δεξιοί, Κεντρώοι, Αριστεροί. Υπάρχουν μόνον Έλληνες, οι οποίοι πιστεύουν εις την Ελλάδα, εις ένα ευγενές, ανώτερον, και πλήρες ιδεώδες της αληθούς Δημοκρατίας και όχι της Δημοκρατίας του πεζοδρομίου, της οχλοκρατίας και της αναρχίας. Όταν οι Έλληνες είναι ηνωμένοι, θαυματουργούν.
Υπάρχουν βεβαίως, και ελάχιστοι εφιάλται δημαγωγοί, ασυνείδητοι καιροσκόποι και κατ’ επάγγελμα αναρχικοί. Αυτοί επεδίωξαν να μας διχάσουν! Και μας ονομάζουν αριστερούς, κεντρώους, κεντροαριστερούς και δεξιούς. Επεδίωξαν να ενσταλάξουν εις την ψυχήν μας, με κάθε τρόπο, το μίσος των μεν προς τους δε. Επεδίωξαν να μας φανατίσουν και να μας εξωθήσουν εις τον αλληλοσπαραγμόν. Αυτούς τους εμπρηστάς θα απομονώσωμεν και όλοι ημείς οι άλλοι Έλληνες ηνωμένοι, θα βαδίσωμεν εμπρός την οδόν τού προς την Πατρίδαν καθήκοντος και της αρετής. Προς την ριζικήν αλλαγήν. Προς την ευημερίαν και την πρόοδον.
Ο βασικός μας στόχος είναι δικαιοσύνη. Η δικαία κατανομή του εισοδήματος. Η ηθική και υλική εξύψωσις του κοινωνικού συνόλου και ιδιαιτέρως των αγροτών, των εργατών, και των πενεστέρων τάξεων. Η στοργή της Κυβερνήσεως θα στραφή αμέριστος προς την νεολαίαν και τα προβλήματά της. Μετά την παγίωσιν ομαλού ρυθμού και την δημιουργίαν των καταλλήλων προς τούτο συνθηκών, το ταχύτερον δυνατόν θα επανέλθη η Χώρα εις τον Κοινοβουλευτισμόν επί υγιούς βάσεως. Τότε η αποστολή της Κυβερνήσεως θα έχη λήξη.
Προς αποτροπήν του διχασμού και της ετοίμου να εκσπάση εμφυλίου συρράξεως, η οποία ωδήγει εις αιματοχυσίαν και κοινωνικήν και εθνικήν καταστροφήν, η Κυβέρνησις προέβη εις την κήρυξιν του Στρατιωτικού Νόμου καθ’ άπασαν την Χώραν. Η Κυβέρνησις δηλοί κατηγορηματικώς, ότι είναι αποφασισμένη να φέρη εις πέρας δια παντός μέσου και με ταχύν ρυθμόν την βαρείαν αποστολήν την οποίαν ανέλαβεν. Είναι αποφασισμένη να εκπληρώση εις το ακέραιον τας υποχρεώσεις της έναντι του Ελληνικού Λαού. Επικαλείται την καθολικήν συμπαράστασιν του λαού διά την πραγματοποίησιν του σκοπού της. Ζητεί πλήρη πειθαρχίαν προς τον Νόμον του Κράτους. Όπως συμβαίνει εις όλας τας πολιτισμένας Χώρας. Διότι πραγματική ελευθερία υπάρχει εκεί όπου υπάρχει Νόμος. Εκεί, όπου η ελευθερία του ενός φθάνει μέχρι του σημείου, εις το οποίον αρχίζει η ελευθερία του άλλου.
Η Κυβέρνησις οφείλει να προειδοποιήση κατά τον πλέον κατηγορηματικόν τρόπον, ότι οιαδήποτε αντίδρασις εις το εθνικόν της έργον τής αλλαγής, οποθενδήποτε προερχομένη, θα παταχθή πάραυτα διά παντός εις την διάθεσίν της μέσου.
Ζήτω το Έθνος!
Ζήτω ο Βασιλεύς!
Ζήτω η Αιωνία Ελλάς!
Αθήναι τη 22α Απριλίου 1967».
Τα συμπεράσματα δικά σας…
Όσα πρέπει να γνωρίζουμε περί πραξικοπήματος
@ Στο Πεντάγωνο εγκαταστάθηκαν οι ηγέτες της μικρής χούντας, οι συνταγματάρχες Γ. Παπαδόπουλος, Ν. Μακαρέζος και ο ταξίαρχος Στ. Παττακός. Αποπειράθηκαν να αντισταθούν ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Γεώργιος Ράλλης και το Πολεμικό Ναυτικό. Τον πρώτο τον συνέλαβαν, ο ναύαρχος ε.α. Αθ. Σπανίδης υποχώρησε όταν συμβιβάστηκε ο Κωνσταντίνος, ο Κοκός, ντε!.
@ Στις 7 το πρωί η ηγεσία του πραξικοπήματος επισκέφθηκε στα Ανάκτορα Τατοΐου τον Κωνσταντίνο (είπαμε, τον Κοκό!) και του ζήτησε να ορκίσει την κυβέρνησή τους. Ο Κωνσταντίνος (παρά τη συμβουλή του συλληφθέντα πρωθυπουργού Π. Κανελλοπούλου που του ζήτησε να αντισταθεί) συμβιβάστηκε μαζί τους και τους ζήτησε να βάλουν πρωθυπουργό τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Κ. Κόλλια, γνωστό από τις παρεμβάσεις του υπέρ των δολοφόνων του Γρηγόρη Λαμπράκη.
@ Η χούντα ανακοίνωσε ότι συνέλαβε 6.500 κομμουνιστές ήταν πολύ περισσότεροι. Το πρώτο θύμα ήταν η νεαρή Αθηναία, Μαρία Καλαυρά, που πυροβολήθηκε την πρώτη μέρα από στρατιώτη γιατί δεν υπάκουσε στις διαταγές.
Λίγες μέρες αργότερα από το πραξικόπημα οι πρώτοι (6.000 και κάποιοι ακόμη) στέλνονταν εξορία στη Γυάρο, για να ακολουθήσουν κι άλλοι. Τα φακελώματα στην Ασφάλεια συνεχίζονται όπως και πριν, αλλά με μεγαλύτερη ένταση.
Οι συλληφθέντες περνάνε από χίλιους εξευτελισμούς και βασανιστήρια, ακολουθούν φυλακές και εκτοπίσεις σε ξερονήσια, εξορία. Εκεί τα ίδια, εξευτελισμοί, βασανιστήρια, πίεση για δηλώσεις υποταγής στο φασιστικό καθεστώς, δηλώσεις μετανοίας. Αλλά και έξω, όσους δεν στέλνουν εξορία, τους καλούν στην Ασφάλεια για δήλωση μετανοίας, για καθολική υποταγή και μετά τις δηλώσεις αυτές τις δημοσιεύουν στον Τύπο για εξευτελισμό και για «σωφρονισμό» των υπολοίπων. Η δημοσίευση των δηλώσεων γίνονταν ήδη από τη δεκαετία του 1930.
@ Οι πρωινές εφημερίδες εκείνης της ημέρας δημοσίευαν τη συνηθισμένη ύλη μιας έντονης προεκλογικής διαμάχης, που συνέχιζε την ανωμαλία του Ιουλίου 1965. Μόνο η «Αυγή» και η «Καθημερινή» είχαν μερικά ψήγματα και υποψίες των γεγονότων και των εξελίξεων της νύχτας.
«Η Καθημερινή» είχε στην πρώτη σελίδα ένα μονόστηλο κορυφής με τίτλο: «Την 2αν πρωινήν εξερράγη στρατιωτικόν κίνημα. Συνελήφθησαν πολιτικοί άνδρες».
«Η Αυγή», πάνω από τον τίτλο της, στην πρώτη σελίδα, έγραφε: «Συνελήφθησαν από στρατιωτικούς οι Μ. Γλέζος, Λ. Κύρκος, Α. Παπανδρέου. Ασυνήθιστες κινήσεις στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων (Λεπτομέρειες στην 8η σελίδα)».
@ Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 έχει την καταγωγή του κατευθείαν στο συνταγματικό πραξικόπημα του Κωνσταντίνου, τον Ιούλιο 1965.
Η ανωμαλία που δημιούργησε και συντήρησε επί δύο χρόνια, αλλά και η θεωρία που διατύπωσε «περί μιάσματος» ήταν οι ιδανικές συνθήκες για την επώαση του αυγού του φιδιού.
Το πραξικόπημα των στρατηγών, που ετοίμαζε για μερικές ημέρες αργότερα, καθώς και η συγκέντρωση των πραξικοπηματιών σε θέσεις - κλειδιά στις Μονάδες της Αττικής ήταν το καλύτερο πρόσχημα για τη «μικρή χούντα», αφού της έδινε κάλυψη κινήσεων.
@ Η λέξη Χούντα έχει ισπανική προέλευση και σημαίνει σύνδεσμος ή γενικότερα διοίκηση. Ο όρος επικράτησε ιστορικά να θυμίζει ομάδες αξιωματικών που συνωμοτούσαν για να καταλάβουν την εξουσία με ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Τέτοια πραξικοπήματα γίνονταν στην Λατινική Αμερική, αλλά στην Ελλάδα παρόλο που υπάρχει ιστορικό πραξικοπημάτων ο όρος αναφέρεται αποκλειστικά στην επταετή περίοδο δικτατορίας και «γύψου» της Χούντας των Συνταγματαρχών 1967-1974.
@ Η αμερικανική πλευρά γνώριζε μήνες πριν από τον Απρίλιο του 1967 τα σχέδια για την εκδήλωση πραξικοπήματος στην Ελλάδα, αλλά δεν έκανε τίποτα για να το αποτρέψει. Αυτό προκύπτει από τα αρχεία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τις σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία, την περίοδο 1964-1968, που αποχαρακτηρίστηκαν, τελικά, και ενώ η CIA επέμενε να κρατηθούν πάση θυσία μυστικά.
Σύμφωνα με τα αρχεία αυτά, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέτασαν στα τέλη του 1966 το ενδεχόμενο να χρηματοδοτήσουν τους αντιπάλους του Ανδρέα Παπανδρέου εν όψει των εκλογών που είχαν προγραμματιστεί. Αυτόν θεωρούσαν άλλωστε ως μεγαλύτερο αντίπαλό τους. Δύο μόλις ημέρες μετά το πραξικόπημα, η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα επισημαίνει πως το πραξικόπημα δεν πρέπει να αποτύχει, γιατί «η Ελλάδα θα οδηγηθεί εκεί που η Δεξιά φοβόταν ότι θα την οδηγούσε ο Ανδρέας Παπανδρέου».
Έχουν περάσει 42 χρόνια από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 και παρά τη δημόσια συγγνώμη του προέδρου Κλίντον, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα τον Νοέμβριο του1999, με την οποία οι ΗΠΑ αναγνώρισαν εμμέσως πλην σαφώς το μερίδιο της ευθύνης τους στην επιβολή και εδραίωση της δικτατορίας και αργότερα στην τραγωδία της Κύπρου, οι λεπτομέρειες της αμερικανικής ανάμειξης στις δύο αυτές τραγικές σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας παραμένουν, εν πολλοίς, άγνωστες.
@ Το βασικό σύνθημα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» δίνει την κεντρική ιδεολογική κατεύθυνση της στρατιωτικοφασιστικής δικταορίας. Και όχι μόνο. Ο εθνικισμός, ο αντικομμουνισμός, η πρόφαση «κομμουνιστικού κινδύνου», η θρησκοληψία, τα κατηχητικά και οι «ηθικές αρχές» στο χώρο της παιδείας αλλά και γενικότερα, γίνονται κυρίαρχα στην καθημερινότητα. Όλα αυτά ασφυχτικά πιέζουν και καταπιέζουν τις λαϊκές μάζες για την αποδοχή τους ως μόνες «αλήθειες», μέσα από αναφορές και διαστρεβλώσεις στην ιστορία, από αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή. Και μην ξεχάσω τα τσάμικα. Πολύ τσάμικο…
@ Η αρχή του τέλους για τη χούντα των συνταγματαρχών ήλθε με την εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο. Το δικτατορικό καθεστώς κατέρρευσε τελικά στις 23 Ιουλίου του 1974, αφού είχε ήδη προηγηθεί η τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Οι πρωταγωνιστές του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου δικάστηκαν το καλοκαίρι του 1975 από το Στρατοδικείο. Κρίθηκαν ένοχοι "εσχάτης προδοσίας" και καταδικάστηκαν σε θάνατο, ποινή που λίγο αργότερα μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά.
Η ιστορία, η μνήμη δεν πρέπει να σβήνει, πρέπει να μιλά, να μην ησυχάζει, πρέπει να αποκαλύπτει το πραγματικό πρόσωπο του φασισμού, της βίας. Η 21η Απριλίου 1967 είναι και όλα εκείνα που δεν μπόρεσα να γράψω λόγω χώρου, όλα εκείνα που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έγιναν. Που έγιναν στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία.
Μ' όλη μου τη μελαγχολία
Σπύρος Σεραφείμ
Υ.Γ.1: Χούντα δε θυμάμαι, μα ούτε ελευθερία, της Μεταπολίτευσης, καημένη γενιά…
Γι’ αυτό σου λέω. Υπάρχει λόγος σοβαρός…
Υ.Γ.2: O αρχιεπίσκοπος δεν ήξερε ότι είχαμε χούντα, σπούδαζε.
Υ.Γ.3:Αυτά είχα να γράψω. Βάλτε και τα δικά σας…
Υ.Γ.1: Χούντα δε θυμάμαι, μα ούτε ελευθερία, της Μεταπολίτευσης, καημένη γενιά…
Γι’ αυτό σου λέω. Υπάρχει λόγος σοβαρός…
Υ.Γ.2: O αρχιεπίσκοπος δεν ήξερε ότι είχαμε χούντα, σπούδαζε.
Υ.Γ.3:Αυτά είχα να γράψω. Βάλτε και τα δικά σας…
Βιβλιογραφία, πηγές
Ελένη Φαλιάγκα-Παπανικολάου: «Νήσος Γυάρος-Γιούρα» Αθήνα 1989
Ελένη Μουζαράκη: Τα έκτακτα μέτρα, μαζικές συλλήψεις και εξορίες. Εφημ. Εμφύλιος Τύπος φ.53
Γιώργος Καρανικόλας: Οι ρασοφόροι συμφορά του έθνους. Έκδ. Θουκυδίδης.
