Το Δόγμα Τρούμαν

10 Μαΐου 1947, σαν σήμερα, δηλαδή, ψηφίζεται από την αμερικανική Βουλή το σχέδιο Τρούμαν, για την παροχή οικονομικής βοήθειας στην Ελλάδα.

«Κύριοι, δεν είναι ανάγκη να σας πω ότι η διεθνής κατάσταση είναι πολύ σοβαρή». Ετσι άρχισε την ομιλία του ο στρατηγός Τζορτζ Μάρσαλ, υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης του προέδρου Χάρι Τρούμαν, στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ στις αρχές Ιουνίου του 1947. Ο σεβάσμιος (για τους Αμερικάνους) ήρωας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου περιέγραψε με το σύντομο και λακωνικό τρόπο του επαγγελματία στρατιώτη τις αρχές του Σχεδίου Οικονομικής Βοήθειας, το οποίο έμελλε να λάβει το όνομά του και να μεταβάλει για πάντα τη μοίρα της κατερειπωμένης τότε Ευρώπης.
Εξήντα χρόνια αργότερα, το «Σχέδιο Μάρσαλ» έχει περάσει στην Ιστορία ως μια από τις μεγάλες επιτυχίες της αμερικανικής διπλωματίας, ενώ θεωρείται και πρότυπο αντιμετώπισης κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων από τους αναλυτές, οι οποίοι δεν διστάζουν να το συνοψίσουν σε δύο λέξεις: «Βούτυρο και όπλα».

Λίγη ιστορία

Ο Μάρσαλ πραγματοποίησε την ομιλία του σε μια εποχή όπου οι μείζονες διεθνείς εξελίξεις συντελούνταν ενώπιον ακαδημαϊκών ακροατηρίων. Τον Μάρτιο της προηγούμενης χρονιάς, στο Westminster College, στο Φούλτον του Μιζούρι, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ έκανε πρώτη φορά δημοσίως λόγο για «Σιδηρούν Παραπέτασμα» («από το Στετίνο στη Βαλτική ως την Τεργέστη στην Αδριατική») και για «σοβιετική σφαίρα» επιρροής. Ο παγετός του Ψυχρού Πολέμου απλωνόταν επάνω στην υφήλιο και, ως διορατικός πολιτικός, ο Τσόρτσιλ το είχε αντιληφθεί εγκαίρως.

Για την Ευρώπη του 1947 το επίθετο «ψυχρός» είχε κυριολεκτική σημασία. Ο χειμώνας της χρονιάς εκείνης πέρασε στα χρονικά της Γηραιάς Ηπείρου ως «ο χειρότερος των τελευταίων εκατό χρόνων». Ο άνθρακας είχε παγώσει στα ορυχεία και οι βρετανοί δημόσιοι υπάλληλοι εργάζονταν σε παγωμένα γραφεία, ενώ στο Λονδίνο η ηλεκτρική ενέργεια αρκούσε μόνο για λίγες ώρες ημερησίως. Στην ηπειρωτική Ευρώπη οι χιονοπτώσεις δεν είχαν προηγούμενο και οι γραμμές των τρένων είχαν αχρηστευθεί, νεκρώνοντας μεταφορές και συγκοινωνίες. Αν ο θρίαμβος του 1945 δεν ήρκεσε για να εξασφαλίσει οικονομική ευρωστία στους νικητές (το αντίθετο μάλλον, αφού η Βρετανία βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας), η κατάσταση ήταν ακόμα χειρότερη για τους ηττημένους. «Ευλογημένοι οι νεκροί γιατί τα χέρια τους δεν παγώνουν», έλεγαν στην κατεστραμμένη Γερμανία, όπου τα ερείπια από τους βομβαρδισμούς υπολογίζονταν σε εκατοντάδες εκατ. κυβικών μέτρων.

Η Ευρώπη αργοπέθαινε. «Οι ορατές καταστροφές», παρατήρησε ο Μάρσαλ, «είναι λιγότερο σοβαρές από την πλήρη αποσύνθεση του ιστού της ευρωπαϊκής οικονομίας», καταλήγοντας: «Ο ασθενής χειροτερεύει ενώ οι γιατροί συζητούν». Θυμηθείτε, ποιος, από την ελληνική ιστορία είχε κάνει λόγο περί ασθενούς. Ο στρατηγός αναφερόταν στην αδιαφορία του αμερικανικού λαού που μετά τον πόλεμο «ενδιαφερόταν μόνο να πάει σινεμά και να πιει Coca-Cola», αλλά και των εκλεγμένων αντιπροσώπων του στην Ουάσιγκτον, οι οποίοι ανακτούσαν τα ανακλαστικά του απομονωτισμού, που είχε κρατήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες μακριά από τις ευρωπαϊκές υποθέσεις τα χρόνια του Μεσοπολέμου. Ηταν μια ομάδα «σοφών» του πολιτικού και διπλωματικού κατεστημένου της αμερικανικής Ανατολικής Ακτής, οι οποίοι συνέλαβαν την έκταση του προβλήματος στην Ευρώπη και τους κινδύνους που κυοφορούσε η κατάσταση.
Η ανησυχία των «σοφών» βασιζόταν σε μια απλή συλλογιστική: η πενία θα οδηγούσε τη Γηραιά Ηπειρο προς τα αριστερά, με τον τρόπο που είχε ωθήσει τη μεσοπολεμική Γερμανία στην αγκαλιά των ναζί. Αλλωστε, οι ενδείξεις δεν προκαλούσαν αισιοδοξία: στη Βρετανία είχαν έλθει στην εξουσία οι Εργατικοί του Ατλι, ενώ στη Γαλλία και στην Ιταλία οι κομμουνιστές βρίσκονταν σε άνοδο, χάρη και στο ρόλο τους στην Αντίσταση. Ακόμη και οι μετριοπαθείς πολιτικοί του Κέντρου στην Ευρώπη έκαναν λόγο για μια στρατηγική «τρίτης δύναμης», που θα κρατούσε αποστάσεις από αμφότερες τις υπερδυνάμεις. Στους διπλωματικούς κύκλους της Ουάσιγκτον υπήρχε η εντύπωση ότι ο Στάλιν θα μπορούσε να προκαλέσει κομμουνιστική επανάσταση στην Ευρώπη «σηκώνοντας απλώς το ακουστικό».

Χωρίς αμφιβολία, η παροχή οικονομικής βοήθειας στους Ευρωπαίους ήταν ένα ευφυές στρατήγημα που χτυπούσε το "πρόβλημα" στη ρίζα του. Ποιος όμως θα έπειθε το Κογκρέσο και, κυρίως, τον λαό των Ηνωμένων Πολιτειών για την αναγκαιότητα της οικονομικής διπλωματίας; Για τον ρόλο αυτό επελέγη, αφού πρώτα πείσθηκε ο ίδιος, ο στρατηγός Μάρσαλ, δεδομένου ότι οι «σοφοί» εφευρέτες του σχεδίου ήταν άγνωστοι στην αμερικανική κοινή γνώμη. Το εγχείρημα, αρχής γενομένης από την ομιλία στο Χάρβαρντ, δεν ήταν εύκολο. Παρά την εκστρατεία δημοσίων σχέσεων της αμερικανικής κυβέρνησης, μια δημοσκόπηση της εταιρείας Gallup έδειξε ότι ο ένας στους δύο Αμερικανούς δεν είχε ακούσει ποτέ για το «Σχέδιο Μάρσαλ», ενώ μόλις ο ένας στους επτά ερωτηθέντες μπορούσε να απαριθμήσει τους στόχους του. Ολα αυτά παρά το γεγονός ότι οι αμερικανικές εφημερίδες (με την αξιοσημείωτη εξαίρεση της «Wall Street Journal») υποστήριζαν αναφανδόν το εγχείρημα. Αλλωστε, κυβερνητικοί καλούσαν συχνά δημοσιογράφους στα γραφεία τους για ένα μαρτίνι στο τέλος της ημέρας, αξιοποιώντας την περίσταση για να τους πείσουν για την αναγκαιότητα οικονομικής βοήθειας προς τη Γηραιά Ηπειρο.

«Η πολιτική μας δεν στρέφεται εναντίον ενός κράτους ή ενός δόγματος, αλλά εναντίον της πείνας, της φτώχειας, του δεσποτισμού και του χάους». Ο στρατηγός Μάρσαλ στη δημόσια ομιλία του ήταν προσεκτικός ώστε να μη φανεί ότι το σχέδιο οικονομικής βοήθειας στρεφόταν εμμέσως εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης. Αλλωστε η παροχή βοήθειας προσφέρθηκε επίσης (και αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα πτυχή της αμερικανικής πολιτικής) στη Μόσχα και στα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, τα οποία είχαν περιέλθει υπό την επιρροή της ­ μόνο που ως όρος ετέθη να καταστούν οι οικονομίες τους «διαφανείς» στη Δύση.

Το σχέδιο ενεκρίθη τελικά από την αμερικανική νομοθετική εξουσία. Μετά από αρκετές διαβουλεύσεις, δεκαέξι ευρωπαϊκές χώρες αποδέχθηκαν τελικά την αμερικανική βοήθεια: Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Βρετανία, Δανία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Βέλγιο/Λουξεμβούργο, Δυτική Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα και Τουρκία.

Η προώθηση του Σχεδίου Μάρσαλ υποβοηθήθηκε σημαντικά και από τη χειροτέρευση των σχέσεων της Σοβιετικής Ενωσης με τους Συμμάχους της στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα γεγονότα του Φεβρουαρίου του 1948 στην Τσεχοσλαβακία, που περιήλθε πλέον υπό τον στενό έλεγχο της Μόσχας, και η εκπαραθύρωση του φίλα προσκείμενου προς τη Δύση τσέχου υπουργού Εξωτερικών Γιαν Μάζαρικ, λειτούργησαν ως καταλύτης για την έγκριση του «Σχεδίου Μάρσαλ» από τους εκλεγμένους αντιπροσώπους του αμερικανικού λαού στην Ουάσιγκτον. Ανάλογο αντίκτυπο είχε και η ένταση στο Βερολίνο. Η υφήλιος, με πρώτη τη Γηραιά Ευρώπη, εισερχόταν στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, την έναρξη του οποίου θα επισφράγιζε σε λίγο ο πόλεμος της Κορέας.

Η ελληνική μερίδα από τα δολάρια
ή
Καλώς ήλθες(;) δολάριο

«Η ΔΙΜΕΡΗΣ ελληνοαμερικανική συμφωνία περί εφαρμογής και εν Ελλάδι του Σχεδίου Μάρσαλ εμονογραφήθη χθες την 1ην μ.μ. υπό του υπουργού των Εξωτερικών κ. Τσαλδάρη και του επιτετραμμένου των Ηνωμ. Πολιτειών κ. Ράνκιν».
Ετσι ανακοινώθηκε επισήμως στην Αθήνα, την 1η Ιουλίου 1948, η κύρωση της παροχής οικονομικής βοήθειας στη χώρα μας.

Ο προβληματισμός για τα διαδραματιζόμενα εν Ελλάδι προηγήθηκε κατά μερικούς μήνες της δημοσιοποιήσεως του Σχεδίου Μάρσαλ, και φαίνεται πως απετέλεσε τον καταλύτη των εξελίξεων. Στα τέλη Φεβρουαρίου 1947 η Βρετανία ειδοποίησε τις ΗΠΑ ότι δεν ήταν σε θέση να συνεχίσει να παρέχει οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα και την Τουρκία: τον προηγούμενο χρόνο, τα ποσά που είχαν δοθεί στις δύο χώρες, ήταν 540 και 375 εκατ. δολάρια αντιστοίχως. Ο αμερικανός πρόεδρος Χάρι Τρούμαν το σκέφθηκε τρεις ημέρες και αποφάσισε τελικά πως οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αναλάμβαναν τα οικονομικά (και βεβαίως τα διπλωματικά) βάρη της Βρετανίας στην περιοχή.

«Η σοβιετική πίεση στη Μέση Ανατολή» είχε φθάσει σε τέτοιο σημείο, που η Μόσχα μπορούσε να σημειώσει αποφασιστική επιτυχία «και η σοβιετική διείσδυση να επεκταθεί σε τρεις ηπείρους». Η «διαφθορά» της Ελλάδας θα έφθανε μέσω της Μικράς Ασίας στο Ιράν και την Αίγυπτο, ενώ οι εξελίξεις δεν θα άφηναν ανεπηρέαστες άλλες μεσογειακές χώρες, όπως η Ιταλία και η Γαλλία. Αυτή είναι η συλλογιστική που ανταποκρίνεται, σε γενικές γραμμές, στην περιώνυμη «θεωρία του ντόμινο», χάριν της οποίας οι Αμερικανοί ενεπλάκησαν στο Βιετνάμ.

«Πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών πρέπει να είναι η υποστήριξη των ελεύθερων λαών που ανθίστανται στην απόπειρα χειραγώγησής τους από ένοπλες μειοψηφίες ή έξωθεν πιέσεις» είπε ο Χάρι Τρούμαν, εξαγγέλλοντας ενίσχυση της Ελλάδας με 250 εκατ. δολάρια και της Τουρκίας με 150 εκατ. δολάρια. Λέγεται ότι τα μέλη του Κογκρέσου χειροκρότησαν μόνο όταν είπε ότι πρόκειται για δάνεια που θα αποπληρωθούν.
Το σύνολο της αμερικανικής μη στρατιωτικής βοήθειας προς την Ελλάδα από το 1944 ως το 1952 ανέρχεται σε 1.350 εκατ. δολάρια. Αν υπολογισθεί και η στρατιωτική βοήθεια, το ποσό προσεγγίζει τα 2 δισ., ενώ το σύνολο της ξένης βοήθειας προς την Ελλάδα, τα ίδια χρόνια, είναι 2.287 εκατ. δολάρια.

Όσα πρέπει να γνωρίζουμε

@ Ταυτόχρονα με την οικονομική βοήθεια, αποφασίστηκε, ακόμη, η παραμονή μερικών βρετανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα για λόγους ασφαλείας. Μια στρατιωτική αποστολή, λοιπόν, υπό 50 Αμερικανούς αξιωματικούς, (κάτω από τις διαταγές κάποιου στρατηγού Λίβσεϋ) ήρθε και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Συνοδεύτηκε και από μια οικονομικο-πολιτική αποστολή, που ήρθε στην Αθήνα, με σκοπό να διαχειριστεί τα αμερικανικά χρήματα.

@ Ομολογουμένως, οι Αμερικανοί αρέσκονται να βλέπουν το Σχέδιο Μάρσαλ ως το γενεσιουργό λίκνο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας! «Σκοπός του Σχεδίου Μάρσαλ», παρατήρησε πρόσφατα η αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών Μάντλιν Ολμπράιτ, «δεν ήταν καθόλου η ανοικοδόμηση της Ευρώπης, αλλά η οικοδόμηση μιας νέας Ευρώπης. Η κληρονομιά του δεν είναι ορατή μόνο στις χαλυβουργίες, στους σιδηροδρόμους και στις αγροτικές εκτάσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας, αλλά και στους θεσμούς που έθεσαν τέρμα σε αιώνες ενδοευρωπαϊκών συγκρούσεων, υπερέβησαν παρωχημένους τρόπους σκέψης και απετέλεσαν βάση για τη δυτικοευρωπαϊκή αλλά και την υπερατλαντική ενότητα». Ο υπαινιγμός είναι σαφής, όπως και η έμφαση στη γαλλογερμανική μεταπολεμική «detente». Ευρωπαίοι ηγέτες, όπως ο Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εστέν και ο Χέλμουτ Σμιτ, «Νέστορες» της πολιτικής στο Παρίσι και στη Βόννη αντιστοίχως, ανταπέδωσαν τη φιλοφρόνηση. «Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν θα είχαμε φθάσει ποτέ ως εδώ χωρίς το Σχέδιο Μάρσαλ».

@ Μιλώντας όμως για υπερατλαντική ενότητα, η κα Ολμπράιτ αναφέρεται και σε έναν άλλο θεσμό(!), το ΝΑΤΟ, που έμελλε να δει το φως το 1949. Για τους Αμερικανούς, το Σχέδιο Μάρσαλ και το «δόγμα της συγκράτησης» της Σοβιετικής Ενωσης ήταν, κατά τη γραφική έκφραση του προέδρου Τρούμαν, «τα δύο μισά του ίδιου καρυδιού». Την ίδια εποχή έκανε, άλλωστε, χωρίς πολλές τυμπανοκρουσίες την εμφάνισή του και ένας άλλος νέος αμερικανικός οργανισμός, η «Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών», γνωστότερη με το ακρωνύμιο CIA. Τα 13 δισ. δολάρια του Σχεδίου Μάρσαλ έμελλε να αλλάξουν για πάντα τη ζωή της νεαρής υπηρεσίας, η οποία είναι γνωστό ότι αντιμετώπιζε τότε πρόβλημα κονδυλίων.

@ «Το ότι το Δόγμα Τρούμαν δεν ήταν υπόθεση ελληνο-αμερικανική ήταν φανερό από το ότι ταυτόχρονα προέβλεπε βοήθεια και προς την Τουρκία. Γιατί και η Τουρκία είχε βρεθεί στο στόχαστρο των σοβιετικών επιδιώξεων, από το καλοκαίρι ακόμη του 1945, στη Συνδιάσκεψη των Μεγάλων στο Πότσδαμ. Και οι σοβιετικές απαιτήσεις επαναλήφθηκαν και μέσα στο 1946, τόσο σχετικά με την αναθεώρηση του καθεστώτος των Στενών όσο και για τις περιοχές του Καρς και του Αρνταχάν στον Καύκασο...». Με το μικρό αυτό απόσπασμα από το κείμενο του πρέσβη ε.τ. Βύρωνος Θεοδωρόπουλου στην τρίτομη έκδοση της Υπηρεσίας Διπλωματικού Αρχείου, αποτυπώνεται γλαφυρά ο ορισμός του δόγματος Τρούμαν.

@ Πολλοί ακόμη σήμερα αγνοούν ότι από τις 18 χώρες του προγράμματος οικονομικής βοήθειας του Σχεδίου Μάρσαλ, η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα όπου το σύνολο (94%) σχεδόν της βοήθειας που έλαβε σταδιακά από 1ης Ιουλίου 1947 ως το τέλος του 1952 και ανερχόταν σε 5 δισ. δολάρια (μαζί με την έκτακτη βοήθεια ως το 1960) δεν επεστράφη, όπως συνέβη με άλλες χώρες, αλλά εδόθη χαριστικά (granted aid). Βεβαίως αυτό δεν ήταν άσχετο με την εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών, που εκφραζόταν διά στόματος του υφυπουργού της επί των Εξωτερικών Ντιν Ατσεσον ως εξής: «Η προτεινόμενη βοήθεια προς την Ελλάδα και την Τουρκία δεν είναι θέμα υποστήριξης των Βρετανών ούτε ίσως ανταπόκριση ανθρωπιστική προς τις ανάγκες εντίμου (της Ελλάδας) συμμάχου, είναι θέμα ενίσχυσης της ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών και προστασίας της ελευθερίας»…

@ Θα γνώριζε η Ευρώπη τη σημερινή της ευμάρεια χωρίς το Σχέδιο Μάρσαλ; Οι γνώμες διίστανται. Αν η βοήθεια είχε πολιτικό και οικονομικό αντίκρισμα, αυτό φαίνεται ότι οφείλεται και στην ταυτότητα του λήπτη. Επισημαίνεται ότι η Ευρώπη διέθετε αξιόλογη οικονομική υποδομή: «εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό, βιομηχανικό ιστό, αξιόλογη τεχνογνωσία, εμπορική παράδοση και σχετική νομοθεσία». Θα αρκούσαν 100 δισ. δολάρια σήμερα, διερωτώνται οι αναλυτές, για να λυθούν τα προβλήματα της Μέσης Ανατολής; Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική και τεκμηριώνεται συνήθως με την επίκληση των παραδειγμάτων της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής αλλά και της Ινδίας, όπου η εισροή κεφαλαίων δεν είχε θεαματικά αποτελέσματα όπως στη γηραιά Ευρώπη.

@ Το άγαλμα του Τρούμαν κείτονταν στο έδαφος, η κάμερα αγωνιούσε να τα πει όλα. Μαζί της αγωνιούσε και ο ρεπόρτερ, για να προσφέρει τις δικές του «αποκλειστικές» πληροφορίες από την ιστορία των διαδοχικών πτώσεων του αγάλματος. Μας είπε λοιπόν ότι η πρώτη χρονολογείται από το 1973 και προκλήθηκε από βόμβα που έβαλε ο -από χρόνια ήδη έγκλειστος, στην πραγματικότητα- Σάκης Καράγιωργας, η οποία μάλιστα έσκασε στα χέρια του και τον ακρωτηρίασε.
Τα πράγματα βέβαια έγιναν εντελώς αλλιώς: τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου 1970, ομάδα της αντιστασιακής οργάνωσης «Κίνημα 20 Οκτώβρη», χτύπησε με βόμβα το άγαλμα του Τρούμαν, που έγειρε επικίνδυνα και μεταφέρθηκε για επισκευή.
Η φωτογραφία του ζωσμένου με τις αλυσίδες του γερανού αγάλματος δημοσιεύτηκε στα «Νέα» και χρησίμευσε για την αφίσα της οργάνωσης που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Ο μόνος που ακρωτηριάστηκε από την έκρηξη ήταν το χάλκινο άγαλμα. Την επομένη, ο φυλακισμένος γραμματέας της ΔΕΣΠΑ Λευτέρης Τσιόλογλου κατά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο «Σωτηρία» είδε το άγαλμα και παρατήρησε: «Ο Τρούμαν παρουσίασε κλίση προς τα αριστερά»!

@ Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος, στην επέτειο του Δόγματος Τρούμαν, το 1967, είχε πει: «Η τακτική της εμφανίσεως του Δόγματος Τρούμαν ως τακτική αντιμετωπίσεως του κομμουνιστικού κινδύνου υπήρξεν τόσον σημαντική διά την ιστορίαν της ανθρωπότητος, ώστε ορθώς ημείς οι Έλληνες, αποτελούντες εξαίρεσιν, ετοποθετήσαμεν ανδριάντα του ζώντος Προέδρου Τρούμαν εις τας Αθήνας».
Κι ακόμα: «Διά τούτο η μεταστροφή της αντιλήψεως, δηλαδή η χρησιμοποίησις της οικονομικής βοηθείας ως πολιτικής πράξεως, η οποία εξεκίνησε με το Δόγμα Τορύμαν, αποτελεί, πρέπει να αποτελεί, την βασικήν αντίληψιν της πολιτικής των μεγάλων ελευθέρων λαών».

@ Ο Χάρι Σ. Τρούμαν (1884-1972) ήταν ο 33ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Γεννήθηκε στις 8 Μαΐου 1884 στο Λαμάρ της Μοντάνα. Το 1934 εξελέγη γερουσιαστής με την υποστήριξη τoυ Δημοκρατικού Κόμματος και το 1944 αντιπρόεδρος των Η.Π.Α. Τον επόμενο χρόνο αντικατέστησε στον προεδρικό θώκο τον Φραγκλίνο Ρούζβελτ, ύστερα από τον αιφνίδιο θάνατο του τελευταίου. Το 1948 επανεξελέγη πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το όνομά του, πέραν του ομώνυμου δόγματός του, συνδέθηκε με τη ρίψη των ατομικών βομβών στις πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι της Ιαπωνίας, από τις οποίες σκοτώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες άτομα, με την αμερικανική επέμβαση στην Κορέα και με την ίδρυση του ΝΑΤΟ.

Πηγές
(από εφημερίδες της εποχής)
Τα Νέα
Το Βήμα
και
«H Ελλάδα στο μεταίχμιο ενός νέου κόσμου. Ψυχρός Πόλεμος - Δόγμα Truman - Σχέδιο Marshall» (εκδόσεις Καστανιώτη, 2002).

Αντί… δογματικού επιλόγου

Θα μπορούσα να γράψω με χιλιάδες λέξεις την άποψή μου για το όλο θέμα. Επειδή, όμως, έχει πάει αργά και νυστάζω, θα πω μόνο αυτό:
Εμφύλιος, δόγμα Τρούμαν, ξερονήσια. Ο στρεβλός αναπτυξιακός χαρακτήρας αυτού του οικοπέδου που λέγεται Ελλάδα πληρώθηκε με άφθονη, ατελείωτη εξάρτηση και με άλλες τόσες υποκλίσεις…

Καληνύχτα σας