Μια αλλιώτικη ελευθερία

Η Μεγάλη Δευτέρα είναι για την Εκκλησία αφορμή να θυμηθούμε τον Ιωσήφ, όπου τα αδέρφια του τον πουλάνε δούλο, βρίσκεται στην Αίγυπτο, η γυναίκα του κυρίου του, Πετεφρή, του την πέφτει ερωτικά, αυτός την αποπέμπει, κλείνεται στη φυλακή, ερμηνεύει τα όνειρα του Φαραώ για τις παχιές και τις ισχνές αγελάδες, γίνεται στη συνέχεια - ουσιαστικά - πρωθυπουργός της Αιγύπτου, σώζει τον πατέρα του Ιακώβ, τ' αδέρφια του κι όλο το λαό του Ισραήλ.
Η Εκκλησία, προβάλλοντας το υπόδειγμα του Ιωσήφ, κάνει λόγο για την προσπάθεια απόκτησης της εσωτερικής ελευθερίας.
Εσωτερική Ελευθερία; Χμ…

Στην Eπανάσταση του ’21 το σύνθημα ήταν «Eλευθερία ή Θάνατος», ένα σύνθημα που έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς επαναστάτες και που καταδεικνύει τη σημασία που δίνουν λαοί και έθνη ολόκληρα στο αγαθό της ελευθερίας. Ωστόσο, εδώ, δεν κοιτάω την ελευθερία από αυτήν τη σκοπιά, αλλά από μια σκοπιά πιο προσωπική.
Συνήθως, μιλώντας για ελευθερία, εννοούμε την κατάσταση που βιώνουμε όταν είμαστε ελεύθεροι από διάφορες εξαρτήσεις. Συνήθως, στην παραίτηση από μια δουλειά, στο τέλος ενός δεσμού ή ενός γάμου που, για διάφορους λόγους, μας κάνουν να μην περνάμε καλά, μας φέρνει σ’ αυτή την κατάσταση ελευθερίας, καθώς απαλλασσόμαστε από προσωπικά δεσμά που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, καταπιέζουν τη ζωή μας.
Aυτή η περίοδος, μετά το τέλος μιας τέτοιας σχέσης, κι αφού τα τραύματά μας επουλωθούν, μας φέρνει τις περισσότερες φορές σε μια ευφορική κατάσταση, καθώς μας ξανανιώνει, μας ξαναζωντανεύει και μας δίνει αυτό το υπέροχο αίσθημα της ελευθερίας, όπου η ζωή μας είναι και πάλι ανοιχτή σε κάθε κατεύθυνση.

Kαι η ελευθερία, όμως, όταν διαρκεί για μεγάλα διαστήματα, έχει κι αυτή τα δικά της προβλήματα, ανάλογα με την ψυχοσύνθεσή μας, κι έτσι, συχνά, ύστερα από λίγο, βρισκόμαστε και πάλι μπλεγμένοι μ’ έναν καινούργιο δεσμό.
Μία σοφή φίλη μου, πασίγνωστη συγγραφέας, που γνώριζε καλά ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι άβυσσος, μετά τις άπειρες συζητήσεις που είχαμε κάνει, είχε γι’ αυτόν το λόγο ορίσει την ελευθερία ως την «επιλογή της σκλαβιάς μας» και, αν το σκεφθείτε λιγάκι, θα δείτε ότι έχει απόλυτο δίκιο, γιατί αυτό που ο καθένας προσωπικά καθορίζει ως ελευθερία, τον δεσμεύει ως προς τα αντίθετά του.

Έτσι, η ελευθερία για τον καθένα είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση. Για άλλον ελευθερία είναι το να είναι μόνος, χωρίς δεσμεύσεις, και να χαίρεται έτσι τη ζωή του• για άλλους, και πιο συχνά για άλλες, ελευθερία είναι ο γάμος και η οικογένεια, για άλλον ελευθερία είναι να κλειστεί σε μοναστήρι, και για άλλον ελευθερία είναι να δουλεύει μπάρμαν, και πάει λέγοντας.
O μεγάλος Kαζαντζάκης, μέσα στη σοφία του, είχε καθορίσει την ελευθερία σαν την κατάσταση μέσα στην οποία είμαστε απαλλαγμένοι από κάθε ελπίδα, προσδοκία, επιθυμία αλλά και από κάθε φόβο, και όποιος έχει επισκεφτεί το μνήμα του στην Kρήτη θα βρει εκεί χαραγμένη τη μεγαλειώδη στην απλότητά της φράση του:
«Δεν ελπίζω τίποτα. Δεν φοβάμαι τίποτα. Eίμαι ελεύθερος».

Τι γράφω, πάλι; Γελάω. Έχω συχνά ραντεβού με τον εαυτό μου. Έχω εξασκηθεί σ’ αυτό. Και σε πολλά άλλα. Όπως, για παράδειγμα, στη βόλτα με το αυτοκίνητο και στη σιωπή. Πολύ θρεπτικές συνήθειες. Όπως η μοναξιά. Όποιος δεν την αντέχει, δεν γνωρίζει ποτέ τον εαυτό του. Και ίσως να μη νιώσει ποτέ ελεύθερος. Εσωτερικά ελεύθερος…

Βάζω μπροστά τη μηχανή του αυτοκινήτου, νιώθω τα 420 άλογά του να μην είναι ελεύθερα, να είναι έτοιμα να τα κάνω ό,τι θέλω. Πόσο καιρό έχετε να ακούσετε το «κάνε με ό,τι θες» και όχι μόνο από ιπποδύναμη αυτοκινήτου;
Ο προφυλακτήρας βρίσκει στην άσφαλτο, είναι ένα με την άσφαλτο. Φεύγω. Σήμερα, ποιος ξέρει από πού θα δω την ανατολή του ήλιου; Θα δούμε. Το σίγουρο είναι ότι θα ακούω μόνο Ελευθερία. Αρβανιτάκη.
Και όπως λέει ο Paul Theroux, «όταν σκέφτομαι ταξίδι, σκέφτομαι πάντα να κατευθυνθώ προς τον νότο. Συνδέω τον νότο με την ελευθερία»...