28.4.07

Περί Πρωτομαγιάς

Πρωτομαγιά. Γιορτή των Λουλουδιών. Ημέρα γιορτής για την εργατική τάξη.

Ταυτόχρονα, όμως, και πάνω από όλα, ημέρα περισυλλογής και προβληματισμού για την πορεία της οργανωμένης εργατικής τάξης και τη δυνατότητά της να προσδιορίζει την κοινωνική εξέλιξη και τη διαμόρφωση του μέλλοντος της ανθρωπότητας.
Ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ενγκελς, οι κύριοι θεωρητικοί του επιστημονικού σοσιαλισμού, τελειώνουν το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» με τα εξής λόγια: «Οι κυρίαρχες τάξεις ας τρέμουν την κομμουνιστική επανάσταση. Οι προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν τίποτε παρά μόνον τις αλυσίδες τους. Έχουν να κερδίσουν έναν κόσμο. Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!».
Ετοίμασα, λοιπόν, ένα... μικρό αφιέρωμα. Ετοιμαστείτε! Ακολουθεί ένα (μακροσκελές) κείμενο – προϊόν τρελού «ξεσκονίσματος» του αρχείου μου - σε ανάμνηση της μεγάλης απεργίας του 1886 στις ΗΠΑ για τη διεκδίκηση του οκταώρου, με το γνωστό σύνθημα «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και μόρφωση, 8 ώρες ύπνος». Νομίζω, όμως, πρώτα, ότι πρέπει να ξεκινήσουμε με την…

ιστορία του Μαΐου,
που ξεκινάει από την Πρωτομαγιά. Και αξίζει ίσως να επιστρέψουμε για έναν πολύ απλό λόγο: πρόκειται για μια από τις ελάχιστες γιορτές χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο που έχουν διατηρηθεί ως τις μέρες μας, πιθανόν κατάλοιπο πανάρχαιων προχριστιανικών δοξασιών σχετικών με τη γονιμότητα και την καρποφορία της γης. Και είναι χαρακτηριστικό ότι βασικές εκδηλώσεις της, όπως η έξοδος των ανθρώπων στην ύπαιθρο με συνοδεία χορών και τραγουδιών και το μάζεμα λουλουδιών για να πλεχθούν στεφάνια, τα οποία στη συνέχεια κρεμιούνται σε εμφανή θέση των σπιτιών, απαντώνται στον λαϊκό πολιτισμό πολλών ευρωπαϊκών λαών.

Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Πρωτομαγιάς, το μαγιάτικο κλαδί ή το άνθινο στεφάνι, είναι πιθανόν να έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Είναι γνωστό ότι στην αρχαία Ελλάδα τέτοια κλαδιά ή στεφάνια τα χρησιμοποιούσαν πολύ συχνά. Δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι δεν έλειπαν από καμιά σημαντική εκδήλωση του δημόσιου, ιδιωτικού ή θρησκευτικού βίου. Επιπλέον είναι αξιοπρόσεκτο ότι η πιο σημαντική γιορτή ενός μήνα των αρχαίων, του Θαργηλιώνος, που πάνω κάτω αντιστοιχούσε με τον δικό μας Μάιο, περιελάμβανε στα δρώμενά της την κατασκευή ενός κλαδιού ανάλογου με το μαγιάτικο. Πιο συγκεκριμένα, στα Θαργήλια, γιορτή που έδωσε και το όνομά της σ' ολόκληρο τον μήνα, σχημάτιζαν μια λατρευτική πομπή προς τιμήν του Ηλίου και των Ωρών (= Εποχών), που συντελούν τα μέγιστα στην ωρίμανση των καρπών. Στην πομπή περιέφεραν ένα πράσινο κλαδί που μόλις είχε πετάξει φύλλα. Το τύλιγαν με ταινίες και πάνω του κρεμούσαν σύκα, διάφορα ψωμάκια και μικρά φλασκιά γεμάτα κρασί, λάδι και μέλι. Το κλαδί αυτό, η «ειρεσιώνη» των γραπτών πηγών, μοιάζει εξαιρετικά με το πρωτομαγιάτικο στεφάνι, και αυτό μας το βεβαιώνει και το γεγονός ότι σε παλιότερες εποχές το τελευταίο το έφτιαχναν όχι με άνθη αλλά με κλαδιά οπωροφόρων δένδρων που έφεραν καρπούς και στα οποία αναρτούσαν κρεμμύδια και σκόρδα. Το καταστόλιστο αυτό κλαδί στο τέλος της γιορτής το κρεμούσαν στις θύρες των ναών και των σπιτιών τους. Εκεί το άφηναν ώσπου να ξεραθεί για να μπορεί να καεί και να αντικατασταθεί την επόμενη χρονιά από ένα νέο.

Τα Θαργήλια ήταν κυρίως αγροτική γιορτή. Στη διάρκειά της γινόταν προσφορά των πρώτων καρπών της νέας συγκομιδής στους θεούς, ουσιαστικά ακάμωτων ακόμη, αφού τη γιόρταζαν πριν από τον θερισμό. Με τέτοιες πράξεις ο άνθρωπος ήθελε να ευχαριστήσει το θείο για όσα του πρόσφερε και να ζητήσει τη συνέχιση της εύνοιάς του. Ωστόσο το ότι συμπεριελάμβανε στο πρόγραμμά της και μια σκοτεινή καθαρτήρια τελετή ­ η όλη γιορτή ήταν αφιερωμένη στον Απόλλωνα, τον θεό της κάθαρσης ­ δείχνει ότι ξεπερνούσε τον αγροτικό χαρακτήρα και προσέγγιζε ακόμη και το χώρο της μαγείας. Πιο συγκεκριμένα, στη διάρκεια της γιορτής επέλεγαν ένα ή δύο περιθωριακά άτομα, τους γνωστούς «φαρμακούς» ή τα «καθάρματα» των πηγών, και κτυπώντας και πετροβολώντας τα απομάκρυναν ως αποδιοπομπαίους τράγους έξω από τα όρια της πόλης τους. Μερικές φορές μάλιστα αναφέρεται και θανάτωση των «καθαρμάτων» (= των θυμάτων της κάθαρσης!). Ο καθαρμός ως προϋπόθεση για να είναι πλούσια η νέα σοδειά και γενικά για να έχει επιτυχία κάθε νέα αρχή είναι πολύ γνωστός σε πρωτόγονες κοινωνίες και όχι μόνον.

Το πράσινο κλαδί με τα φύλλα του συμβόλιζε τη ζωή και την ανανέωσή της και υποτίθεται ότι χάριζε στον κάτοχό του υγεία, καλή τύχη, ειρήνη, ευτυχία και ευφορία. Ανάλογο συμβολισμό πρέπει πιθανόν να δούμε και στο πρωτομαγιάτικο στεφάνι, ο οποίος στις μέρες μας δύσκολα μπορεί να ανιχνευτεί, αφού για μας το στεφάνι αυτό δεν αποτελεί ίσως τίποτε περισσότερο από μια ωραία και εύοσμη άνθινη σύνθεση. Μπορεί οι αρχαίοι θεοί και οι ειδωλολατρικές δοξασίες να έχουν από καιρό σβήσει, ωστόσο ορισμένα δρώμενα που σχετίζονταν με αυτά εμφανίζουν αξιοθαύμαστη αντοχή στον χρόνο.

Αλλά δεν είναι μόνον το μαγιάτικο κλαδί που βεβαιώνει για τη σχέση ανάμεσα στον προχριστιανικό και χριστιανικό Μάιο. Σε πολλές χώρες που γνώρισαν ρωμαιοκρατία, όπως η Ελλάδα, υπάρχει μια προκατάληψη για τον μήνα αυτόν, που γενικά θεωρείται μιαρός. Έτσι, π.χ., πιστεύουν ότι οι γάμοι που γίνονται στη διάρκειά του είναι καταδικασμένοι σε αποτυχία. Το ίδιο ακριβώς συνέβαινε και στην αρχαία Ρώμη. Στην εποχή μας για την αντίληψη αυτή προβάλλεται συνήθως η δικαιολογία ότι ο Μάιος δεν μπορεί να είναι ευνοϊκός για τους νεόνυμφους αφού πρόκειται για μήνα κατά τη διάρκεια του οποίου έχουν οργασμό οι συμπαθητικοί γάιδαροι! Ωστόσο ο αρχικός λόγος της «απαγόρευσης» αυτής είναι πιθανότατα τα Λεμούρια (Lemuria), μια πένθιμη οικογενειακή γιορτή των Ρωμαίων, που τη γιόρταζαν στις 9, 11 και 13 Μαΐου. Σύμφωνα με τις δοξασίες των αρχαίων και όχι μόνον, τα πνεύματα των νεκρών επανέρχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα στη γη και μπορούν να βλάψουν τους ζωντανούς. Ετσι η κάθε οικογένεια όφειλε να φροντίζει για την περιποίηση και το καλόπιασμα των δικών της νεκρών. Ενας μήνας που ήταν αφιερωμένος στον παγερό κόσμο των νεκρών σίγουρα δεν ήταν ο καταλληλότερος για να ακουστεί ο υμέναιος, το γαμήλιο τραγούδι. Και κάτι για το όνομα του μήνα. Αλλοι το συσχετίζουν με το επίθετο majus (= μεγαλύτερος), είτε αυτό αναφέρεται στον Δία είτε στους συγκλητικούς που τιμούνταν τον μήνα αυτόν. Αλλοι όμως το συσχετίζουν και με το όνομα της Μαίας, της μάνας του Ερμή, θεωρώντας την προσωποποίηση της γης, της Μεγάλης Μητέρας όλων.

Μέρα Μαγιού μου μίσεψες

Από τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου ως την «Bandiera Rossa», οι συγκεντρώσεις την Πρωτομαγιά ανά τον κόσμο υποστηρίζονται από εργατικά τραγούδια.
H εργατική Πρωτομαγιά, που εορτάζεται σε όλον τον κόσμο, είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη μουσική και το τραγούδι. Διαδηλώσεις ανά τον κόσμο, συγκεντρώσεις, συνθήματα, «υποστηρίζονται» από εργατικά τραγούδια.

Μουσική και τραγούδι κατά τη διάρκεια του 19ου και 20ού αιώνα, τότε που αναπτύχθηκαν τα μεγάλα εργατικά κινήματα, οι εργατικές ενώσεις και τα συνδικάτα, ακολούθησαν την τάξη των εργατών δίνοντας δύναμη στους αγωνιζόμενους λαούς, σε αυτούς που κατέβαιναν στους δρόμους για να διαδηλώσουν την αντίθεσή τους προς την άρχουσα τάξη. Οι λαϊκοί τραγουδιστές, συνθέτες και στιχουργοί, παιδιά της λαϊκής τάξης ως επί το πλείστον, δεν έκαναν τίποτε περισσότερο από το να καταγράψουν μέσω της μουσικής και τους στίχους τους όλα όσα συνέβαιναν γύρω τους. Οπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με τους παρακάτω λαϊκούς συνθέτες. Ο Παναγιώτης Τούντας έγραψε το τραγούδι «Εργάτης τιμημένος» το 1932, ένα χρόνο νωρίτερα ο Κώστας Σκαρβέλης γράφει «Το τσαγκαράκι», κομμάτια όπως τα «Φωνογραφιτζήδες», «Θερμαστής», «Σφουγγαράδες» γράφτηκαν από τον Γιώργο Μπάτη το 1935 και το 1936, «Ο εργάτης» του Απόστολου Καλδάρα το 1948 και οι «Φάμπρικες» του Βασίλη Τσιτσάνη το 1950.

Σημαντικοί δημιουργοί

Οι μεγάλες περίοδοι, που αποτελούν πεδίο δημιουργίας για το εργατικό, κοινωνικό αλλά και λαϊκό επαναστατικό τραγούδι στην Ελλάδα, είναι η Μικρασιατική Καταστροφή, η δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, η Κατοχή, η Εθνική Αντίσταση, η Απελευθέρωση από τους Γερμανούς, ο εμφύλιος πόλεμος που ακολούθησε καθώς και η μετεμφυλιακή περίοδος. Τα περισσότερα εργατικά-λαϊκά τραγούδια στην Ελλάδα γράφτηκαν την περίοδο 1922 - 1967, από τους σημαντικούς μουσικούς πρωταγωνιστές της Σμύρνης και της Πόλης όπως οι Τούντας, Παπάζογλου, Σέμσης, Νταλγκάς, αλλά και οι Μάρκος Βαμβακάρης, Μπάτης, Χατζηχρήστος, Θεοδωράκης, Ρίτσος.

Ο τελευταίος άλλωστε εμπνεύστηκε τον «Επιτάφιο», στη Θεσσαλονίκη, τον Μάιο του 1936. Τα εργατικά συνδικάτα της πόλης κατέβασαν τα μέλη τους στον δρόμο για να διαδηλώσουν, με αποτέλεσμα να επακολουθήσουν συγκρούσεις με την Αστυνομία. Ο φωτογραφικός φακός της εποχής αποτύπωσε μια μάνα να μοιρολογεί, στη μέση του δρόμου, πάνω από τον νεκρό γιο της. Ο ποιητής εμπνεύστηκε από το τραγικό γεγονός και γράφει το 1936 τον «Επιτάφιο», στον οποίον περιέχεται το ποίημα «Μέρα Μαγιού μού μίσεψες». Δύο χρόνια αργότερα, η δικτατορία του Μεταξά έκαψε αντίτυπα του βιβλίου κάτω από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός. Ο «Επιτάφιος» όμως δεν έσβησε από τη μνήμη του ελληνικού λαού. Είκοσι χρόνια αργότερα, ο Γιάννης Ρίτσος στέλνει αντίτυπο του βιβλίου του από το Παρίσι όπου ζούσε τότε ο Μίκης Θεοδωράκης. Ο συνθέτης, συγκινημένος, μελοποιεί μερικά ποιήματα το ίδιο εκείνο απόγευμα. Ο μελοποιημένος «Επιτάφιος» πρωτοκυκλοφόρησε σε δίσκο το 1960 σε δύο εκτελέσεις.

Διεθνής επιρροή

Τα τραγούδια όμως που συνόδεψαν τους αγώνες της ελληνικής εργατικής τάξης είναι και αυτά που προέρχονται από τη γειτονική Ιταλία. Πρόκειται για κομμάτια που δεν τραγουδήθηκαν μόνο από τους ιταλούς εργάτες αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ειδικά στην Ευρώπη, κομμάτια όπως τα «Bella Ciao», «Bandiera Rossa», «La Lega», «Fischia il vento» («Σφυρίζει ο άνεμος», «Ο ύμνος του ΕΛΑΣ» είναι η ελληνική μεταφορά της σύνθεσης) και «H Διεθνής», είναι κομμάτια που έχουν πλαισιώσει τους κοινωνικούς αγώνες. H εργατική τάξη όμως για να υποστηρίξει τους αγώνες της έχει δανεισθεί και ρωσικά δημοτικά και λαϊκά τραγούδια. Οπως, για παράδειγμα, ο «Βόλγας», οι «Βαρκάρηδες», η «Καλίνκα», ή ακόμη εμβατήρια και ύμνους με παγκόσμια εμβέλεια και σημασία όπως η «Εργατική μαρσεγιέζα», «Πέσατε θύματα αδέρφια εσείς», «Βαρσοβιάνα» κ.ά.

Ιστορική αποκατάσταση της Πρωτομαγιάς

Σχετικά με τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς εξακολουθούν να ισχύουν στην κοινή γνώμη ένας μύθος και μια ανακρίβεια. H ανακρίβεια αφορά τον προσδιορισμό της ως αργίας, ενώ ουσιαστικά πρόκειται περί απεργίας. Ο μύθος πάλι αναφέρεται στη χώρα που γέννησε την ιδέα. Πολλοί συνδέουν την ημέρα αυτή με τη δράση και τους αγώνες της κομμουνιστικής Αριστεράς, άρα τη Ρωσία, ή παλαιότερα τη Σοβιετική Ενωση. Οσο όμως και αν ηχεί παράδοξο σήμερα, η προέλευση της Πρωτομαγιάς τοποθετείται στην Αμερική του 19ου αιώνα.

Κινητοποιήσεις, συλλαλητήρια και μικρής διάρκειας απεργίες συνεχίστηκαν σε όλο το πρώτο μισό του 19ου αιώνα με στόχο να ψηφισθεί πολιτειακή και ομοσπονδιακή νομοθεσία για οκτάωρη εργασία. Ως το 1868 έξι Πολιτείες και πολλές πόλεις είχαν ήδη ψηφίσει νόμους για οκτάωρο. Οι νόμοι αυτοί όμως άφηναν πολλά παράθυρα στους εργοδότες. Μερικοί μάλιστα μείωσαν τα μεροκάματα ανάλογα με την αλλαγή των ωρών. Σκληρότερη τακτική οι βιομήχανοι ακολούθησαν την περίοδο της οικονομικής ύφεσης 1873-1879. Οι ώρες εργασίας έφθαναν συχνά τις δώδεκα και δεκαπέντε και σε πολλές βιομηχανίες οι εργαζόμενοι δούλευαν ακόμη και τις γιορτές και τις Κυριακές, αδιάκοπα όλον τον χρόνο. Ακόμη πιο απάνθρωπη τακτική ήταν να υποχρεώνονται οι εργάτες να δουλεύουν 24 ώρες συνεχώς όταν άλλαζαν βάρδια από ημερήσια σε νυχτερινή.
Από τις διάφορες οργανώσεις που εμφανίστηκαν ως τότε, δυναμικότερη και πολυπληθέστερη ήταν το Τάγμα των Ιπποτών Εργασίας που ιδρύθηκε το 1886 και πολύ γρήγορα βρέθηκε να αριθμεί 700.000 μέλη. Ανάμεσά τους πολλοί μαύροι και γυναίκες. Σύνθημα της οργάνωσης ήταν «ζημιά στον ένα, ζημιά για όλους μας!». Σύντομα η οργάνωση δέχθηκε ανάμεσα στα μέλη της και μισθωτούς, απέκλεισε όμως χρηματιστές, δικηγόρους, γιατρούς, χαρτοπαίκτες και ιδιοκτήτες σαλούν!
Στην αρχή αργά αλλά μετά το 1884 με την επιρροή μαρξιστών που αναρριχήθηκαν στην ηγεσία της οργάνωσης, ανάμεσά τους ο επιπλοποιός Τζορτζ Εντμοντστον, η αδελφότης των Ιπποτών έφθασε να κάνει λόγο για μια «δεύτερη ημέρα της Ανεξαρτησίας», αφού ως τότε κάθε χρόνο στις 4 Ιουλίου οι εργάτες συνήθιζαν να προβάλλουν τα αιτήματά τους την ημέρα της επετείου ανεξαρτησίας των ΗΠΑ.

Για ποιο λόγο ο Εντμοντστον διάλεξε την 1η του Μάη και όχι την καθιερωμένη 4η Ιουλίου παραμένει αδιευκρίνιστο. Αλλοι συνδέουν την ημερομηνία με την τακτική των οικοδόμων που, καθώς υπέφεραν από ανεργία λόγω καιρικών συνθηκών σε όλη τη διάρκεια του χειμώνα, συνήθιζαν να συγκεντρώνονται την Πρωτομαγιά που ο κόσμος γιόρταζε το καλωσόρισμα της άνοιξης απαιτώντας από τους εργοδότες τους την υπογραφή συμβάσεων εργασίας σε ετήσια βάση. Ισως πάλι ο Εντμοντστον διάλεξε την Πρωτομαγιά σε ανάμνηση της μεγάλης πορείας στο Σικάγο την 1η Μαΐου 1867 για το οκτάωρο στην εργασία με συμμετοχή 10.000 εργατών.

Με την είσοδο στην Ομοσπονδία Εργατικών Συνδικάτων των αναρχικών της Βοστώνης, της Φιλαδέλφειας και του Σικάγου οι απεργιακές κινητοποιήσεις άλλαξαν περιεχόμενο. Υιοθετήθηκε ακόμη και η τρομοκρατία ως μέσο για κοινωνικές διεκδικήσεις, και πράγματι δεν έλειψαν τα γεγονότα βίας όπως και η διά των όπλων καταστολή τους.

Κορυφαία εκδήλωση στην παγκόσμια ιστορία του εργατικού κινήματος παραμένει έκτοτε η Πρωτομαγιά του 1886 με την κινητοποίηση 400.000 εργατών σε μεγάλες αμερικανικές πόλεις.

Στο Σικάγο 90.000 διαδηλωτές και 10.000 Βοημοί, Γερμανοί και Πολωνοί, που κατέβηκαν χωριστά, διαδήλωσαν στη Γιούνιον Σκουέαρ ζητώντας να καθιερωθεί το οκτάωρο στην εργασία. Τα αιματηρά γεγονότα στην πλατεία Χεϊμάρκετ του Σικάγου δύο ημέρες μετά και στο Μιλγουόκι την επομένη κατά των απεργοσπαστών με πολλούς τραυματίες και έναν νεκρό εντυπωσίασαν τους ευρωπαίους ηγέτες των εργατικών κινημάτων και των σοσιαλιστικών κομμάτων. Το 1889, τρία χρόνια δηλαδή μετά το Συνέδριο της B´ Διεθνούς που συνήλθε στο Παρίσι, η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη ως ημέρα διεθνούς εκδήλωσης για την προβολή των εργατικών διεκδικήσεων.

Eλληνική Πρωτομαγιά: Πώς έγινε και... εργατική

Οι συνδικαλιστές του 19ου αιώνα καθόρισαν να γιορτάζεται η Εργατική Πρωτομαγιά ακριβώς τη μέρα της αρχέγονης γιορτής των λουλουδιών, του έρωτα και της φύσης. Οι Έλληνες συνδικαλιστές ακολούθησαν πολύ γρήγορα το παράδειγμά τους, μόλις τρία χρόνια μετά την παγκόσμια καθιέρωσή της. Συνδεδεμένη εξαρχής με την Αριστερά, την εργατική τάξη και τις οργανώσεις της, πέρασε από σαράντα κύματα, παρακολουθώντας και απηχώντας τις πολιτικές διακυμάνσεις του τόπου μας: παρανομίες, πολέμους, κινήματα, συγκλίσεις ή αποκλίσεις των κομμάτων, ανατάσεις ή υφέσεις του δημοκρατικού κινήματος.

1893. Στις όχθες του Ιλισού, στον τόπο όπου σήμερα βρίσκεται το Παναθηναϊκό Στάδιο. Σε μια ειδυλλιακή εξοχή συνδυάζεται η νέου τύπου κοινωνική εκδήλωση με την οικεία σε όλους γιορτή της φύσης. Διοργανωτής ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής Σταύρος Καλλέργης (πρόγονος του ηθοποιού), παρόντες 2.000 άνθρωποι. Το ψήφισμα ζητάει από την κυβέρνηση:

* «τας Κυριακάς όλα τα καταστήματα γενικώς να είναι κλειστά προς ανάπαυσιν των πολιτών

* τον περιορισμόν των εργασίμων ωρών εις 8 κατ' ανώτατον όριον

* ολιγώτερον διά τας κοπιώδεις και ανθυγιεινάς εργασίας και διά παίδας και γυναίκας

* απονομήν συντάξεως εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των και εις τας οικογενείας τών εν εργασία φονευθέντων».

1894. Στον ίδιο χώρο. Διοργανωτές ο Καλλέργης και ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής Πλάτων Δρακούλης. 6.000 άνθρωποι, μεγάλη επιτυχία και οι εφημερίδες της εποχής γράφουν: «Πάντες οι παρευρεθέντες σοσιαλισταί έφερον ερυθρόν σήμα επί της κομβιοδόχης ως σύμβολον ανταρσίας κατά της καθεστηκυίας κοινωνίας»!

1909. Στην πολυεθνική Θεσσαλονίκη γιορτάζεται η πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά, με πρωτοβουλία της σοσιαλιστικής Εργατικής Λέσχης και πρωτεργάτη τον Αβραάμ Μπεναρόγια, θρυλική μορφή του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος της Ελλάδας.

1912. Στην για τελευταία χρονιά οθωμανική Θεσσαλονίκη, ο Μπεναρόγια περιγράφει: «Τέσσαρες μουσικαί ετοποθετήθησαν μεταξύ των χιλιάδων διαδηλωτών, κατατεταγμένων κατ' επάγγελμα. H Διεθνής, ο σοσιαλιστικός ύμνος, ήρχισε εις διαφόρους γλώσσας ταυτοχρόνως. 12.000 εργάται απήργησαν, 7.000 παρήλασαν». Την ίδια χρονιά, στην Αθήνα 25 άτομα συγκεντρώνονται στο εξοχικό καφενείο «Μετς», δίπλα στο Παναθηναϊκό Στάδιο, με πρωτοβουλία του πρωτοπόρου σοσιαλιστή Νίκου Γιαννιού. Συλλαμβάνονται όλοι και αφήνονται ελεύθεροι υπό κωμικοτραγικές συνθήκες στην Πλατεία Κλαυθμώνος όπου συνεχίζουν τη διαδήλωσή τους!

1919. Άγ. Ιωάννης Ρέντης, με πρωτοβουλία της νεοϊδρυθείσας ΓΣΕΕ, αλλά έπειτα από σχετικές διαφωνίες, με βάση το Παλαιό Ημερολόγιο!

1920. Στον ίδιο χώρο, αλλά τώρα έχει υιοθετηθεί το Νέο Ημερολόγιο!

1923. Πάλι στου Ρέντη, όμως έχουν ενδιαφέρον τα αιτήματα:

* οκτάωρο

* δημιουργία Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας (λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής, απειράριθμοι πρόσφυγες ψάχνουν δουλειά)

* μη επέμβαση στη Σοβιετική Ένωση

* Δημιουργία της Βαλκανικής Εργατικής Ομοσπονδίας.

1924. Πλατεία Δημαρχείου (σημερινή Κοτζιά). Προηγήθηκε απαγόρευση από την κυβέρνηση Παπαναστασίου και συγκρούσεις με έναν νεκρό εργάτη και δώδεκα τραυματίες.

1926. Άγ. Ιωάννης Ρέντης. 10.000 διαδηλωτές, συγκρούσεις με την αστυνομία, συλλήψεις και τραυματισμοί. Αιτήματα:

* Αποκατάσταση των προσφύγων

* Εναντίωση σε κάθε νέο πόλεμο που προετοιμάζει ο διεθνής ιμπεριαλισμός

* Εναντίωση σε κάθε στρατοκρατικό κίνημα «στρεφόμενον κατά των συμφερόντων της εργατικής τάξεως».

1936. Διασπασμένοι οι συνδικαλιστές, τρεις συγκεντρώσεις. Στου Ρέντη, στον Πειραιά και στην Καλλιθέα. Στη Θεσσαλονίκη, η Πρωτομαγιά συμπίπτει με μεγάλη απεργία καπνεργατών που βρίσκεται σε εξέλιξη. Τρεις μέρες μετά, ακολουθούν πολύνεκρες συγκρούσεις των απεργών με τη Χωροφυλακή. H εικόνα της μάνας που θρηνεί τον πρώτο νεκρό, τον Τάσο Τούση, εμπνέει στον Γιάννη Ρίτσο τον «Επιτάφιο».

1944. H χειρότερη Πρωτομαγιά που θυμούνται οι Έλληνες, μόλις ένα εξάμηνο πριν από το τέλος της ναζιστικής κατοχής. Οι Γερμανοί εκτελούν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 κρατουμένους, κυρίως παλιούς αριστερούς από την εποχή του Μεταξά.

1945. Παναθηναϊκό Στάδιο. Σε κλίμα ήττας της Αριστεράς, λίγο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, αλλά με μαζική συμμετοχή. Συνθήματα με ελπίδες για δημοκρατική ομαλότητα.

1946. Γήπεδο Παναθηναϊκού. Ανοιχτή συγκέντρωση - η τελευταία πριν ξεσπάσει ο Εμφύλιος - με βροχή, ομπρέλες και πάρα πολύ κόσμο.

1963. Στον ίδιο χώρο. Ανοιχτή συγκέντρωση ξανά ύστερα από 17 χρόνια! Εποχή του Ανένδοτου Αγώνα και τα αιτήματα ανάλογα: δημοκρατία, ελευθερίες, όχι αστυνομοκρατία, ειρήνη κ.ά. Μεγάλη λαϊκή συμμετοχή, λάβαρα, αλλά και πολλές ελληνικές σημαίες αντίβαρο στο κόκκινο χρώμα. Ελάχιστες μέρες μετά, δολοφονείται ο Γρηγόρης Λαμπράκης.

1975. Η πρώτη συγκέντρωση μετά τη δικτατορία, στην Πλατεία Κοτζιά. Ακολουθεί πορεία στο Πολυτεχνείο. Συνθήματα εποχής:

* Κόκκινη Πρωτομαγιά - πρωτοπόρα εργατιά

* N' ακουστεί στη Βουλή του εργάτη η φωνή

* Έξω η χούντα από τα συνδικάτα

* Έξω το ΝΑΤΟ και οι Αμερικάνοι

* Λε-λε-λευτεριά, λευτεριά - ψωμί - δουλειά

* Οι εργάτες δεν ξεχνούν - οργανώνονται νικούν.

1976. Τριπλή γιορτή. Τα επίσημα συντηρητικά σωματεία γιορτάζουν σε κλειστό χώρο, η κοινοβουλευτική αντιπολίτευση στο Πεδίον του Άρεως και οι εξωκοινοβουλευτικές οργανώσεις στην Πλατεία Κοτζιά.

Κατά την αφισοκόλληση το βράδυ της 30ής Απριλίου, αστυνομικοί στην οδό Πειραιώς, κυνηγούν τον 17χρονο μαθητή Σιδέρη Ισιδωρόπουλο, μέλος της παράταξης Μαθητική Πρωτοπορία (της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς). Ο μαθητής τραυματίζεται θανάσιμα από διερχόμενα αυτοκίνητα και πεθαίνει ανήμερα Πρωτομαγιά.

Την ίδια μέρα σκοτώνεται ο Αλέκος Παναγούλης, βουλευτής της αντιπολίτευσης και ήρωας του αντιχουντικού αγώνα. H επίσημη εκδοχή είναι «τροχαίο δυστύχημα», αλλά οι θεωρίες συνωμοσίας καλά κρατούν ακόμα.

1977. Διπλή γιορτή: η επίσημη στο Πεδίον του Άρεως, η ανεπίσημη (της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς) στην πλατεία Κοτζιά. Εκτεταμένα επεισόδια, δικαίως δυσνόητα για τον σημερινό αναγνώστη, στα οποία μετέχουν αναρχικοί - μέλη του EKKE (της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς) - της K.Ο. Μαχητής (άλλη οργάνωση της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς), του KKE και η Αστυνομία, με ποικίλους συνδυασμούς τών κατά περίπτωση συμπλεκομένων. Δεκάδες τραυματίες, δεκάδες συλληφθέντες, πολλές υλικές ζημιές.

1979. Πεδίον του Άρεως και τα... συνήθη επεισόδια.

1986. Ακόμη ένας διπλός γιορτασμός: η φιλοκυβερνητική (με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ πλέον) ΓΣΕΕ στο Πεδίον του Άρεως, ενώ το EKA και οι αριστερές συνδικαλιστικές οργανώσεις θυμούνται τις ρίζες και διαδηλώνουν δίπλα στον πάλαι ποτέ Ιλισό, στους Στύλους του Ολυμπίου Διός. H δεύτερη συγκέντρωση είναι σαφώς μεγαλύτερη, ωστόσο ήδη πολύς κόσμος μιλάει για «πρωτομαγιάτικη σούπα».

Όσα πρέπει να θυμόμαστε και να γνωρίζουμε περί Πρωτομαγιάς

@ «Στην αρχή είχα μόνο το πάθος για τα γρήγορα αυτοκίνητα. Σιγά - σιγά, το πάθος έγινε ανάγκη. Στο τέλος, κατάλαβα ότι την οδήγηση τη χρειαζόμουνα για να ζήσω»
Πολλοί θα χάριζαν τη ζωή τους στον Άϊρτον Σένα, για να μπορέσουν να νιώσουν ένα μόνο λεπτό την ηδονή που εκείνος είχε κάνει χόμπι, επάγγελμα και τρόπο ζωής μαζί. Nα φορέσουν την κόκκινη φόρμα, να καθίσουν στο cock pit, να βάλουν το κράνος του και να ορμήσουν με 300 στην καταραμένη στροφή Tamburello. Eκεί που ο πιο χαρισματικός πιλότος της F1 έγινε ένα με τον μπετονένιο τοίχο, το 1994, στα 34 του.
Ήταν τότε που χιλιάδες θεατές και εκατομμύρια άλλοι από την τηλεόραση είδαν ζωντανή τη στιγμή του θανάτου: τη Williams-Renault να μπαίνει πατημένη με 260 στη μοιραία στροφή και, δέκατα του δευτερολέπτου μετά, να μην υπάρχει τίποτα.
Ο Αϊρτον ήταν ένας άνθρωπος που ποτέ δεν κατάφερε να χαλιναγωγήσει το μεγάλο του πάθος για το αυτοκίνητο, με αποτέλεσμα να εξελιχθεί στο μεγαλύτερο ταλέντο που εμφανίστηκε ποτέ, στον απόλυτο κυρίαρχο των αγώνων και τελικά στο πιο τραγικό θύμα τους. Εθισμένος σε έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, έπαιξε και ­ για πολλούς ­ έχασε. Σημασία έχει όμως ότι ο ίδιος ίσως νιώθει ικανοποιημένος εκεί που βρίσκεται, αφού γνωρίζει τουλάχιστον ότι έγραψε τη δική του ιστορία.
Γεννήθηκε στις 21 Μαρτίου 1960 στο Σάο Πάολο. Ηταν γόνος εύπορης οικογένειας και κοσμοπολίτης. Ηξερε ξένες γλώσσες. Οι ομορφότερες γυναίκες ήθελαν να βρίσκονται πλάι στον Σένα. Ο ίδιος αφιέρωσε τη σύντομη ζωή του στην πραγματοποίηση του εφηβικού του ονείρου: να καταρρίψει το ρεκόρ των πέντε παγκόσμιων τίτλων του Χουάν Μανουέλ Φάντζιο ­ τον οποίο ο Σένα θεωρούσε μεγαλύτερη φυσιογνωμία στον χώρο της Formula 1. Και όλα αυτά θα ήταν εφικτά, αν η μοίρα δεν του έστηνε καρτέρι. Πέρασαν πολλά χρόνια από την καταραμένη Πρωτομαγιά του 1994. Τότε που στην πίστα της Ιμολα και στη στροφή Ταμπουρέλο ο Αϊρτον Σένα είχε κλείσει ραντεβού με την αιωνιότητα. Χιλιάδες θεατές και εκατομμύρια άλλοι από την τηλεόραση είδαν ζωντανή τη στιγμή του θανάτου: τη Williams-Renault να μπαίνει πατημένη με 260 στη μοιραία στροφή και, δέκατα του δευτερολέπτου μετά, να μην υπάρχει τίποτα. Ο κόσμος πάγωσε. Οι γιατροί που βρίσκονταν στην πίστα έσπευσαν να προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες στον βραζιλιάνο πιλότο, ενώ στη συνέχεια ελικόπτερο τον μετέφερε στο νοσοκομείο. Στις 18.40 ο διευθυντής του νοσοκομείου απλώς ανακοίνωσε τον θάνατό του.

Εκείνες τις ημέρες ο Σένα ήταν μελαγχολικός και φοβισμένος. Ηταν η πρώτη του χρονιά στη Williams και ως τελειομανής δεν ήθελε να χάσει. Το σίγουρο είναι ότι, όταν έμαθε για τον τραυματισμό ενός άλλου πιλότου, του Μπαριτσέλο, την Παρασκευή, δύο ημέρες πριν από τη δική του κούρσα, σφηνώθηκε μέσα του ο φόβος. Ετρεξε στο νοσοκομείο, τον είδε, και όταν έφυγε, μία ώρα μετά, ήταν φανερά τρακαρισμένος. Το Σάββατο στα δοκιμαστικά, νέο σοκ: στην ίδια στροφή, την Ταμπουρέλο, σκοτώθηκε ο Ρατσενμπέργκερ. Η σύντροφός του, η Αντριάνα, εκμυστηρεύτηκε μετά τον θάνατό του ότι τον είχε δει να κλαίει και να παρακαλάει να αναβληθεί ο αγώνας.

Ο αγώνας όμως έγινε. Ο Σένα σε ηλικία 34 χρόνων, ενός μηνός και 10 ημερών, ο μεγαλύτερος σύγχρονος πιλότος και αστέρας της Formula 1, είχε περάσει στην αιωνιότητα, βυθίζοντας στο πένθος τον κόσμο και περισσότερο την πατρίδα του, τη Βραζιλία. Εκείνη την Κυριακή 1η Μαΐου του 1994 η είδηση του θανάτου διαδόθηκε με αστραπιαία ταχύτητα. Χιλιάδες κάτοικοι του Σάο Πάολο πήγαν στο πατρικό σπίτι του Σένα και έκλαιγαν. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας Ιταμάρ Φράνκο βγήκε στην τηλεόραση και ανακοίνωσε τριήμερο πένθος, ενώ προσέφερε στην οικογένεια του Σένα το προεδρικό αεροπλάνο για να μεταφέρουν τη σορό του στην πατρίδα, όπου την προσκύνησαν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Βραζιλιάνοι. Ως σήμερα και ύστερα από αρκετές δίκες, τα αίτια του θανάτου του δεν έχουν εξακριβωθεί. Κοινό μυστικό είναι ότι το δυστύχημα οφείλεται σε λάθος των τεχνικών, ωστόσο η Williams αθωώθηκε από τα δικαστήρια.
Πάντως ο Θεός ­ στον οποίο πίστευε πολύ ­ του έκανε τη χάρη και τον πήρε μαζί του, ακούγοντας την παράκληση που ο ίδιος είχε κάνει: «Αν τύχει ποτέ και έχω ένα ατύχημα που μπορεί να μου κοστίσει τη ζωή, καλύτερα να είναι μία κι έξω. Δεν θέλω να ζήσω σε αναπηρική πολυθρόνα. Ούτε θέλω να μπω στο νοσοκομείο υποφέροντας από σοβαρά τραύματα. Αν πρόκειται να ζήσω, θέλω να ζήσω κανονικά και έντονα, γιατί είμαι άνθρωπος της δράσης».
Το έχω γράψει ξανά: Θεωρώ τον εαυτό μου πραγματικά τυχερό που μεγάλωσα «παρέα» με τον Αϊρτον Σένα και τα δωρεάν μαθήματα οδηγικής ευφυΐας που χάριζε απλόχερα σε κάθε grand prix. Και όταν έφυγε εκείνη την Πρωτομαγιά του '94, και Κυριακή του Πάσχα ταυτόχρονα, μου φάνηκε η πρώτη χρονιά που το Πάσχα είχε Μεγάλη Εβδομάδα αλλά όχι Ανάσταση.

@ H ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ δεν είναι αργία στις Ηνωμένες Πολιτείες.

@ Στη Σουηδία, την Πρωτομαγιά οι χωρικοί μαζεύουν πράσινα κλαδιά που τα αναρτούν στα σπίτια τους, ενώ τραγουδούν άσματα που μιλούν για ευφορία και ευτυχία. Σε χωριά της Γερμανίας την 1η Μαΐου ένα κλαδί στολισμένο με ταινίες (το Maibaum) τοποθετείται στην κεντρική πλατεία και γύρω του στήνονται ξέφρενοι χοροί. Ακόμη εκλέγουν το πιο όμορφο κορίτσι του χωριού ως Βασίλισσα του Μαΐου (Maikonigin), το οποίο και ντύνουν με κάτασπρο φόρεμα.

@ Στη Γαλλία, το κόμμα του Λεπέν κάθε Πρωτομαγιά εορτάζει τη μνήμη της Ιωάννας της Λωραίνης. Τιμά τη «θυγατέρα της Γαλλίας την ξεχωριστή», την παρθένα «ηρωίδα» που «θυσιάστηκε για έναν έρωτα», όμως «έρωτα για τον λαό και για το έθνος, για την ελευθερία».

Υ.Γ.: Σήμερα, «κολασμένοι της Γης» δεν είναι πια οι «εργαζόμενοι που τους εκμεταλλεύονται ασύστολα οι εργοδότες». Σήμερα, κολασμένοι είμαστε/γινόμαστε όλοι οι κάτοικοι του επίγειου Παραδείσου.
Ποιος δεν ξέρει πως, τώρα, το πρόβλημα δεν είναι οι «καλύτερες συνθήκες εργασίας και αμοιβής» αλλά ­ απλούστατα ­ οι συνθήκες ύπαρξής μας... πως το αιτούμενο δεν είναι πια το «οκτάωρο εργασίας» αλλά η επιβίωση του καθενός ως δρώντος ατόμου, ως πολίτη που έχει το δικαίωμα να αυτοκαθορίζεται, να ορίζει τις τύχες του, να καθορίζει, ως μονάδα του συνόλου, τη μοίρα του συνόλου και των ατόμων;

Καλό μήνα σε όλους!

26.4.07

21 χρόνια μετά…


Ήταν σαν σήμερα, 26 Απριλίου του 1986, όταν ο αντιδραστήρας 4 του Τσερνόμπιλ έσκασε απελευθερώνοντας στον αέρα 10 φορές περισσότερη ραδιενέργεια απ' ό,τι η βόμβα της Χιροσίμα.
Το ραδιενεργό νέφος έπληξε την Ουκρανία και τις γειτονικές της χώρες, αλλά και τη Σουηδία, την Βρετανία, τα Βαλκάνια, ακόμη και τις ΗΠΑ. Οι εκτιμήσεις για τα άμεσα θύματα ποικίλλουν από μερικές εκατοντάδες έως και χιλιάδες.
Για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις δεν θα μάθουμε όμως ποτέ: οι λευχαιμίες και οι λοιπές ανίατες ασθένειες έχουν πολυπαραγοντικά αίτια και είναι σχεδόν αδύνατη η ταυτοποίηση της προέλευσής τους.

TI ΕΓΙΝΕ ΣΤΙΣ 26 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1986

Τα μεσάνυχτα της 25ης Απριλίου 1986, τεχνικοί του πυρηνικού σταθμού «Βλαντίμιρ Ίλιτς Λένιν», στο Τσερνόμπιλ της Ουκρανίας, αποπειράθηκαν να κάνουν ένα πείραμα για να ελέγξουν τα συστήματα ασφαλείας.

Στη 1.20 το πρωί της 26ης Απριλίου αλυσιδωτή αντίδραση στον αντιδραστήρα της τέταρτης μονάδας προκάλεσε διαδοχικές εκρήξεις, οι οποίες τίναξαν στον αέρα το κάλυμμα του αντιδραστήρα. Τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα. Το ραδιενεργό νέφος κινήθηκε δυτικά και σε δυο μέρες έφτασε στη Γερμανία, τη Σουηδία και την Πολωνία, ενώ 4 μέρες αργότερα βρισκόταν στη Γαλλία και τη Βρετανία, φέρνοντας ραδιενεργό βροχή. Έδαφος, νερό, τρόφιμα, φυτά και ζώα μολύνθηκαν. Λίγες μέρες αργότερα ένα τρίτο σύννεφο μετέφερε τη ραδιενέργεια στα Βαλκάνια και τη Βόρειο Ελλάδα. Στη χώρα μας έκπληκτοι οι πολίτες, μόλις στις 29 Απριλίου, παρακολουθούσαν από τα - δύο εκείνη την εποχή - κανάλια της τηλεόρασης την είδηση για το πυρηνικό ατύχημα. Ήταν Μεγάλη Τετάρτη και ετοιμάζονταν για τον εορτασμό του Πάσχα. Οι εβδομάδες που ακολούθησαν ήταν εφιαλτικές. Κάποιοι κατηγορούσαν τον «Δημόκριτο» για ολιγωρία αφού «άφησε τους καταναλωτές να αγοράζουν λαχανικά για το Πάσχα παρά το γεγονός ότι μπορεί να είχαν προσβληθεί από ραδιενέργεια». Αρκετοί σταμάτησαν να τρώνε λαχανικά, ενώ η υστερία είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο που κάτοικοι της Βόρειας Ελλάδας μετανάστευσαν προσωρινά στην Αθήνα.
Η υστερία δεν ήταν αδικαιολόγητη. Το είδος της ραδιενέργειας που έφτασε στην Ελλάδα αποτελεί την αιτία εκδήλωσης ραγδαία εξελισσόμενου καρκίνου στο γαστρεντερικό σύστημα. Κάτοικοι της Ρωσίας και της Ουκρανίας πέθαναν από λευχαιμία και θυρεοειδή, που εκδηλώνεται μέσα σε διάστημα ελαχίστων ετών από την έκθεση σε ραδιενέργεια. Για να εκδηλωθεί καρκίνος στο γαστρεντερικό σύστημα από ραδιενέργεια, όμως, χρειάζονται περίπου 20 χρόνια..

Τα θύματα

Ευρωπαϊκές ιατρικές επιθεωρήσεις, διαφορετικές μεταξύ τους, έχουν αναφέρει στο παρελθόν πάντως ότι ο αριθμός των θυμάτων του Τσερνόμπιλ στην Ελλάδα ίσως να φτάνει τους 1.500. Τόσες ήταν μέσα στη δεκαετία 1986 - 1996 οι καταγεγραμμένες ανεξήγητες περιπτώσεις καρκίνου - που δεν δικαιολογούνταν από το «ιστορικό» του ασθενή. Σ' αυτά θα πρέπει να προστεθούν και οι 2.500 τεχνητές διακοπές κύησης που έγιναν στην Ελλάδα κατά το διάστημα αμέσως μετά την καταστροφή, για προληπτικούς λόγους, σύμφωνα με τη Διεθνή Επιθεώρηση Μολυσματικών Ασθενειών (1986-87).

Όλοι οι επιστήμονες συμφωνούν πάντως ότι λόγω της συγκάλυψης των πραγματικών στοιχείων από τις αρχές της τότε Σοβιετικής Ένωσης, κανείς ποτέ δεν θα μάθει τις πραγματικές διαστάσεις της καταστροφής. Όμως ακόμα και οι πιο συντηρητικές εκτιμήσεις είναι τρομακτικές. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ουκρανικού υπουργείου Υγείας, περίπου 33.000 άνθρωποι έχουν χάσει μέχρι τώρα τη ζωή τους εξαιτίας των συνεπειών του Τσερνόμπιλ και 400.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Στις περιοχές που μολύνθηκαν ζούσαν 17.223.700 άνθρωποι. H καταστροφή του Τσερνόμπιλ έχει επιφέρει μία μαζική αύξηση των καρκίνων, κυρίως του θυρεοειδούς, στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο.

Πολλοί τότε πίστεψαν ότι με το μεγαλύτερο ίσως ατύχημα της βιομηχανικής εποχής, ήρθε και το τέλος της πυρηνικής βιομηχανίας. Είκοσι ένα χρόνια μετά, οι προβλέψεις διαψεύδονται. Αν και σημαντικά ζητήματα όπως αυτό της διάθεσης των αποβλήτων δεν έχουν καν αντιμετωπισθεί, αν και το ζήτημα της ασφάλειας έχει ανεβάσει ψηλά το κόστος της πυρηνικής κιλοβατώρας, το λόμπι των πυρηνικών αντεπιτίθεται. Όχι τόσο στην Ευρώπη όπου μια σειρά από χώρες έχουν ήδη καταθέσει προγράμματα αποπυρηνικοποίησης, όσο στις ανερχόμενες οικονομίες και τα περιφερειακά κράτη. Πρώτη στον κατάλογο η Κίνα, αλλά και 15 ακόμα χώρες μεταξύ των οποίων η Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν και η... Αυστραλία με τις ευλογίες των ΗΠΑ και με την ανοχή της E.E. Και βεβαίως το Ιράν, όπου το ενεργειακό σκοπίμως συναρτάται με το θέμα των εξοπλισμών με τα γνωστά συνεπακόλουθα ένθεν και ένθεν.

ΕΙΝΑΙ ουτοπία να πιστεύει κανείς ότι το Τσερνομπίλ τελείωσε. Η 26η Απριλίου 1986 ήταν απλώς η αρχή. Οι επιστήμονες και οι ειδικοί που δημιούργησαν αυτόν τον τεχνολογικό «πολιτισμό» απέκρυψαν από την κοινωνία τις συνέπειες.

Όσα πρέπει να θυμόμαστε

@ Εκείνη την ώρα στο εργοστάσιο βρίσκονταν περίπου 200 εργαζόμενοι των οποίων οι ενασχολήσεις σχετίζονταν με την ομαλή λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων 1, 2 και 3, καθώς και με το πρόγραμμα ελέγχου που λάμβανε χώρα στον αντιδραστήρα 4 όπου και σημειώθηκε η έκρηξη. Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου υπήρχαν άλλοι εργάτες οι οποίοι δούλευαν σε νυχτερινή βάρδια για την κατασκευή των αντιδραστήρων 5 και 6 που επρόκειτο να λειτουργήσουν το Φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια κι από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 εκ των πυροσβεστών που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004.

@ Σύμφωνα με την επανεκτίμηση του ατυχήματος από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας που έγινε το 1992, οι ακόλουθοι παράγοντες μπορεί να προκάλεσαν το Πυρηνικό Ατύχημα στο Τσερνόμπιλ:

- Κάποια βλάβη στην αντλία ή κράτηση της αντλίας που πραγματοποιούσε την κυκλοφορία του ψυκτικού μέσου.

- Στο εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ το ψυκτικό μέσον ήταν ζέον ύδωρ.
- Ενδεχόμενη διαταραχή λειτουργίας της αντλίας ψύξης ή κένωσή της από ψυκτικό.

@ Οι περισσότεροι από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες του Τσερνομπίλ συνέχισαν να λειτουργούν για αρκετά χρόνια μετά το ατύχημα. Ο τελευταίος έκλεισε το 2000.

@ Η ραδιενέργεια είναι μια αφηρημένη έννοια για όσους ζουν κοντά στο Τσερνομπίλ. Δεν μπορείς να την δεις ή να την γευτείς. Η περιοχή σήμερα έχει διαιρεθεί σε ζώνες, ανάλογα με τα επίπεδα της μόλυνσης. Η ζώνη 1 εκκενώθηκε. Στους κατοίκους της ζώνης 2 έγιναν επίμονες συστάσεις να εγκαταλείψουν την περιοχή, ενώ απαγορεύεται η εγκατάσταση νέων κατοίκων. Στη ζώνη 3 επιτρέπεται να εγκατασταθούν νέοι κάτοικοι, καθώς και να επιστρέψουν οι παλιοί. Όσοι έχουν τη δυνατότητα, μένουν μακριά.

@ Το Πριπγιάτ ήταν μια μεγάλη και όμορφη πόλη της Ουκρανίας, που απείχε μόλις πέντε χιλιόμετρα από το πυρηνικό εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ. Πριν από την καταστροφή «η μουσική γέμιζε τους δρόμους τα Σαββατοκύριακα και οι κάτοικοι ξεχύνονταν με τα πόδια τους στα πάρκα. Σήμερα είναι όλα νεκρά. Οι δείκτες του ρολογιού σταμάτησαν για πάντα εκεί. Από τους πενήντα χιλιάδες κατοίκους της πόλης σήμερα δεν έχει μείνει κανένας. Το Πριπγιάτ μετατράπηκε σιγά-σιγά σε μια πόλη φάντασμα μια βουβή κι απειλητική προειδοποίηση για ολόκληρο τον πλανήτη μας». Έτσι περιγράφει τις εντυπώσεις του ο δημοσιογράφος Αλεξάντερ Μπελιακώφ.

@ Η πυρηνική καταστροφή ήταν, σύμφωνα με ορισμένους πολιτικούς αναλυτές, η αρχή του τέλους της ΕΣΣΔ και του Μιχ. Γκορμπατσώφ, ο οποίος είχε πάρει τα ηνία της εξουσίας ένα χρόνο νωρίτερα (Μάρτιος 1985). Τον Απρίλη του 1986 ετέθη εκτός λειτουργίας, με τραγικό τρόπο για την Ανθρωπότητα, ο πυρηνικός αντιδραστήρας Τσέρνομπιλ Νο 4 και πέντε χρόνια αργότερα, το Νοέμβρη του 1991 ετέθη εκτός νόμου (προεδρεύοντος μάλιστα του Μιχ. Γκορμπατσώφ!) το ΚΚΣΕ. Και το Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου διαλύθηκε η ΕΣΣΔ. Ποιος μπορούσε να το προβλέψει έξι χρόνια νωρίτερα, όταν ο Μιχ. Γκορμπατσώφ εγκαινίαζε τη γκλάσνοστ και την περεστρόικα;

@ Σήμερα, ενάμισι χιλιόμετρο απ' ό,τι έχει απομείνει από τον τέταρτο αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ, ένα ζευγάρι μεγάλα ελάφια περιφέρονται ανέμελα.
Στο γειτονικό Πριπιάτ, φάντασμα μιας πόλης στην οποία ζούσαν 50.000 άνθρωποι προτού αναγκαστούν να διαφύγουν εκείνο το τρομακτικό απόγευμα του 1986, το τοπίο της σοβιετικής πολεοδομίας έχει δώσει τη θέση του σ' έναν άγριο δρυμό.
Tα επίπεδα της ραδιενέργειας παραμένουν πολύ υψηλά για να κατοικήσει άνθρωπος, αλλά στην εγκαταλελειμμένη πόλη ακούγονται τραγούδια πουλιών και το κελάρυσμα των ρυακιών που σχηματίζει το χιόνι που λειώνει.
Είκοσι ένα χρόνια από την έκρηξη του αντιδραστήρα, η μουλιασμένη στη ραδιενέργεια «νεκρή ζώνη» του Τσερνομπίλ δεν μοιάζει τελικά και τόσο νεκρή.
Κι έτσι ελπιδοφόρα διάλεξα να κλείσω για σήμερα...

25.4.07

Γλαδιόλες...


Λουλουδάκια, μελισσούλες, λιακάδες, πρασινάδες, οι ορμόνες να παίζουν τραμπολίνο με τη διάθεσή μας, εκδρομές, κοπάνες, ούζα δίπλα στο κύμα, μπύρες στους λόφους, τραπεζάκια έξω, έξω, έξω, όλοι έξω! Αν δεν το μυριστήκατε, ήρθε η άνοιξη. Σήμερα έκανα μια βόλτα στο πάρκο Ελευθερίας, εδώ στα Βριλήσσια. Σε ένα πολύ μικρό κομμάτι του αγαπημένου μου παρτεριού, είδα γλαδιόλες. Ναι, γλαδιόλες!
Οι γλαδιόλες προτιμούν ηλιόλουστη τοποθεσία, αλλά μπορούν να ευδοκιμήσουν σε περιοχές με πρωινή ή απογευματινή ημισκιά.
Όταν γύρισα στο σπίτι, κοιτώντας το ημερολόγιό μου, είδα ότι σαν σήμερα είχε αποδράσει από τη φυλακή…

…ο ληστής με τις γλαδιόλες

16 Νοεμβρίου 1973: Ο 25χρονος Θόδωρος Βενάρδος, πρώην ναυτικός, εισβάλει σε υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στην περιοχή του «Χίλτον», ενώ όλη η αστυνομική δύναμη είναι συγκεντρωμένη στην περιοχή του Πολυτεχνείου. Φορώντας μαύρη καμπαρτίνα μέσα στην οποία είχε κρύψει μια καραμπίνα, μαύρο πλατύγυρο καπέλο και με το πρόσωπο κρυμμένο πίσω από ένα μαντίλι, αρπάζει μέσα σε τρία λεπτά 2.375.000 δρχ. κι εξαφανίζεται χωρίς να πάθει κανείς το παραμικρό. Α! Προτού φύγει αφήνει ένα μπουκέτο λουλούδια. Γλαδιόλες...

Λάτρης της καλής ζωής, ο Βενάρδος ταξιδεύει σε Λονδίνο και Σεν Μόριτς, όπου «ξεκοκαλίζει» τα χρήματα της ληστείας, μαζί με άλλα που είχε συγκεντρώσει ύστερα από σκληρή οικονομία. Συλλαμβάνεται όμως και οδηγείται στις φυλακές Κορυδαλλού. Θα δραπετεύσει στις 25 Απριλίου 1974, σαν σήμερα, στη διάρκεια ενός ποδοσφαιρικού αγώνα στο προαύλιο της φυλακής, μπροστά στα μάτια οπλισμένων φρουρών και υπό τα χειροκροτήματα περίπου εκατό συγκρατουμένων του.

Ένα μήνα μετά ξαναχτυπά, ληστεύοντας ένα υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στην περιοχή Σεπολίων. Αυτή τη φορά, κρύβει την καραμπίνα του σε μια ανθοδέσμη από δέκα κόκκινες γλαδιόλες και αποσπά από το ταμείο 555.000 δρχ. Στη συνείδηση του κόσμου περνά ως ένας ρομαντικός ληστής και οι ενέργειές του εκλαμβάνονται ως πράξεις αντίστασης στη χούντα.
Αργότερα, ο Βενάρδος επιβιβάζεται ως λαθρεπιβάτης σ' ένα νορβηγικό πλοίο, αλλά εντοπίζεται εν πλω. Όταν το πλοίο προσαράζει στη Νέα Υόρκη, ο πλοίαρχος τον παραδίδει στις λιμενικές αρχές και στις 13 Ιουνίου συλλαμβάνεται οριστικά, στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Θα πεθάνει στη φυλακή, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, στις 10 Ιουλίου του 1984.

Αυτή την ιστορία μου την είχε πει ο μπαμπάς μου και ο εν λόγω ληστής δε μου φαινόταν ληστής, αλλά ήρωας. Ένας άλλος ήρωας τώρα - κι αυτός με γλαδιόλες – ήταν ο κύριος Morrissey και η παρέα του, που ανακάλυψα λίγα χρόνια αργότερα. Μεγάλη ανακούφιση να γυρνάς σπίτι μετά από σχολείο και φροντιστήρια και να κρύβεσαι σ’ ένα λιβάδι από γλαδιόλες. Η μικρή Αγγλία που πάντα κουβάλαγα μέσα μου ξύπνησε και βρήκε το σύγχρονο ποιητή της. Μαζί ανακαλύψαμε τον Oscar Wilde, τoν ανεκπλήρωτό του έρωτα, τη γλυκόπικρη γεύση της μοναξιάς και τη φρίκη της σύγχρονης καθημερινότητας, μαζί θρηνήσαμε τη χαμένη αθωότητά μας.
Το 1984 έρχεται το Heaven knows i'm miserable know με το οποίο καθιερώνονται. Ο Μoz, πλαισιωμένος μ’ ένα στεφάνι από γλαδιόλες, προς τιμήν του Oscar Wilde και ένα ακουστικό βαρηκοΐας, προς τιμήν του Johnny Ray, ο Morissey προκαλεί ταραχή στις live εμφανίσεις του συγκροτήματος.

Εν έτει 2006, στο Red – στο πλαίσιο των τρέιλερ με θέμα «Θυμάσαι τότε που…», κάνουμε κι ένα αντίστοιχο για τον Μόρισεϊ. Απρίλιος ήταν και τότε… «Θυμάσαι τότε που κυκλοφορούσες με τις γλαδιόλες στην κωλότσεπη, μέχρι που σου ξηλώθηκε το παντελόνι, μπρος στον Λάκη τον Κονιόρδο;». Το ποιος είναι ο Κονιόρδος θα σας πω άλλη φορά.
Προς το παρόν πέφτουν οι τελευταίες νότες από το Everyday is like Sunday
Και μυρίζει γλαδιόλες…

Ουίου, ουίου, ουίου…


Έχω μείνει μέχρι αργά εδώ πάνω (ok, κλείσαμε την ύλη κι αυτού του τεύχους, περιοδικάρα θα βγει πάλι!) και, κουρασμένος, κατεβαίνω την Kηφισίας και 260 άλογα σφυρίζουν κάτω απ’ τα πόδια μου. Η ηλιοροφή ολίγον τι ανοιχτή κι εκείνη ακριβώς η μουσική που αρέσει σ’ εμένα, το γρήγορο αλλά και ατμοσφαιρικό rock, που σε απογειώνει και σε μεταφέρει. Σαν το Evidence των Faith no More. Xωρίς να το καταλάβω έχω αρχίσει να τρέχω, σφήνες που με φέρνουν από την αριστερή λωρίδα στη δεξιά και πάλι στην αριστερή, δυναμώνω την ένταση και η κούραση έχει φύγει, η Kηφισίας, ξαφνικά, αστράφτει διαπλανητικά, κι εγώ ταξιδεύω γρήγορα για τους πλανήτες της επιθυμίας μου.
Χωρίς να το καταλάβω κάνω κι εγώ δεύτερα φωνητικά στο τραγούδι, δύο γυναίκες με κοιτάζουν μέσα από ένα Mx-5 και γελάνε. Γελάω κι εγώ κι ανάβω τσιγάρο. Από τον πλανήτη της επιθυμίας μου ξανά πίσω. «Διακτινιστήκατε, κύριε Σπύρο» και τα σχετικά, τα έχω γράψει ξανά, μη σας κουράζω με τα δικά μου!

Η γκαραζόπορτα ανοίγει και μπαίνω σπίτι. Πιτ, πιτ, πιτ, η καθαρίστρια έβαλε συναγερμό, ποιος είναι ο κωδικός, άει σιχτίρ, τα δευτερόλεπτα κυλάνε σε λίγο θα… ουίου, ουίου, ουίου, κάνει ο συναγερμός μου, και με πιάνουν τα γέλια. Τα υστερικά τα γέλια, όμως, κωδικοί, κωδικοί παντού, σκέφτομαι. Στην κάρτα, στο pc, στο internet. Σπυράκο, σύνελθε και θυμήσου το συναγερμό. Όχι, δηλαδή, το συναγερμό, αλλά τον κωδικό του συναγερμού. Γιατί, μη λέμε ψέματα, όταν βαράει ο συναγερμός σκέφτεσαι όχι τον κωδικό, αλλά να απενεργοποιήσεις το συναγερμό! Να τον κάνεις shut down. Ουίου, ουίου, ουίου, κάνει ο συναγερμός μου, δεν το είχα ακούσει ξανά ποτέ, τα γέλια συνεχίζονται, θα τους έχω ξυπνήσει όλους τους γείτονες, φαντάσου να έρθει η αστυνομία
και να με μπαγλαρώσουν, κι άλλα γέλια, «τους ξύπνησες όλους, γιατί;», και τα λοιπά!
Έλα! Τον θυμήθηκα των κωδικό, τον βάζω τραγουδώντας Ρακιντζή «γκιβ δε πασγουόρντ» κι άλλα γέλια, αν δεν τους ξυπνήσει ο συναγερμός θα τους ξυπνήσω με τα γέλια μου, φαντάσου να έρθει η αστυνομία και να με μπαγλαρώσουν, κι άλλα γέλια, «τους ξύπνησες όλους, γιατί;», και τα λοιπά!
Κάνω ντους, τα αιθέρια έλαια μου χαμογελάνε, γεμίζω, τελικά, την μπανιέρα, πίνω Σουρωτή lime και ανοίγω για να διαβάσω Βήμαγκαζίνο, ναι, της Κυριακής, δεν πρόλαβα να το διαβάσω ποτέ…

Υ.Γ.1: Ο ορισμός της κούρασης: Να θες να διαβάσεις το περιοδικό που λατρεύεις και να φτάνεις μέχρι το «Μ’ αρέσει», «Δε μ’ αρέσει» και να σε παίρνει ο ύπνος μέσα στην μπανιέρα!
Υ.Γ.2: Μη βλέπεις που καμιά φορά η κούραση τα μουτζουρώνει όλα. Ακούγεται παράταιρο, αλλά η κούραση σε κάνει πιο δυνατό! (Κατά το «Ό,τι δε σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό», που είπε ο Νίτσε και τραγούδησε ο Πορτοκάλογλου).
H σωστή ψυχή πρέπει να πηγαίνει χωρίς να σταματάει, ούτε από τον ενθουσιασμό ούτε από την κούραση της απογοήτευσης ή του σώματος. Aν κάτι κάνει αυτή την περίεργη ζωή που ζούμε ν’ αποκτάει το ισορροπημένο της νόημα, αυτό είναι η ψυχή, που συνεχίζει, που δεν σταματάει ούτε στην ευκολία ούτε στη δυσκολία.
Υ.Γ.3: Ουίου, ουίου, ουίου, κάνει ο συναγερμός μου, μια μπανιέρα με αιθέρια έλαια και το αγαπημένο σου περιοδικό, μπορεί να σου κάνουν ένα εσωτερικό Ουίου, ουίου, ουίου, να χτυπήσει ένας «συναγερμός» από το πουθενά και να σου δώσει να καταλάβεις ότι έχεις κουραστεί πολύ.
Διακοπές, τώρα!
Υ.Γ.4: Όταν βάζεις πολύ κολλύριο στο μάτι… δεν ξεκοκκινίζει, αλλά τσούζει.
Δεν είναι απίστευτο ρήμα το «ξεκοκκινίζω»;
Υ.Γ.5: Τρελαίνομαι για τον ήχο του συναγερμού μου. Είναι σαν το «Νόχι» του Κραουνάκη. Κατάφαση και Άρνηση σε ένα. Ουί στα γαλλικά το «ναι» και ου στα… ελληνικά το «όχι».

24.4.07

Ψιχαλίζει στο Βελιγράδι

Σε ένα προηγούμενο ποστ είχα υποσχεθεί να σας πάω μια βόλτα στο Βελιγράδι.

Βάζω να παίζει το «Ψιχαλίζει στο Βελιγράδι» από τους Πυξ Λαξ και το μυαλό μου πάει πίσω.


Ήταν Μάιος του 1995. Και όχι Νοέμβριος, κατά πώς λέει το τραγούδι.


Bio je novembar devedeset trece godine
Beograd je bio okovan ledom

Μτφ. Ήταν Νοέμβρης του '93
το Βελιγράδι ήταν κλεισμένο με πάγο…


Έχει πια ξημερώσει για τα καλά όταν φτάνω στα σύνορα ανάμεσα στη Βουλγαρία και τη Γιουγκοσλαβία. Η κίνηση κι από τις δυο πλευρές είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Αυτές τις μέρες είναι πολύ λίγοι αυτοί που θέλουν να μπουν στη Γιουγκοσλαβία και πολύ λίγοι αυτοί που επιτρέπεται να βγουν από αυτήν.
Ταυτόχρονα, μαζί μου, φτάνει και μια αντιπροσωπεία της Ιεράς Συνόδου, αποτελούμενη από τρεις μητροπολίτες και αρκετούς Έλληνες δημοσιογράφους. Η αντιπροσωπεία έχει σκοπό να συναντηθεί με τον αρχιεπίσκοπο της Σερβίας Παύλο και τον πρόεδρο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, και να μεταφέρει τα αισθήματα συμπαράστασης όλου του ελληνικού λαού, καθώς επίσης και το ποσόν των 30.000 δολ. ως πρώτη δόση ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη σερβική εκκλησία.

Βρισκόμαστε ήδη στη 13η ημέρα των βομβαρδισμών και, παρά το γεγονός πως έχουμε όλοι βίζα, ο έλεγχος είναι αρκετά σκληρός. Το μόνο άλλο όχημα που περιμένει να μπει στη χώρα είναι ένα φορτηγάκι από το Πανεπιστήμιο της Κρήτης που μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια. Πλησιάζω και ρωτάω τι είδους βοήθεια μεταφέρουν. Μου απαντάνε πως μεταφέρουν στη Σερβία τις καρδιές τους…
Τέσσερις ώρες μετά, καθώς μια υπόσχεση βροχής σκοτεινιάζει τον ουρανό, μας επιτρέπουν τελικά την είσοδο στη Γιουγκοσλαβία. Τίποτα στο ανοιξιάτικο τοπίο, εκτός ίσως από την αυξημένη στρατιωτική παρουσία στην περιοχή που διασχίζουμε, δεν προδίδει τη φρίκη που ζουν οι κάτοικοι αυτής της χώρας εδώ και 13 ημέρες, από την στιγμή που το ΝΑΤΟ έκανε αυτό που κανείς λογικός άνθρωπος σε ολόκληρο τον πλανήτη δεν περίμενε πως θα κάνει: άρχισε να βομβαρδίζει τη Γιουγκοσλαβία για «ανθρωπιστικούς λόγους».
Αυτή η πόλη βομβαρδίζεται «στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Το μόνο που θυμίζει Άνοιξη, είναι εκείνη. Με βλέμμα που σε διαπερνά, που όμοιό της δεν έχεις δει ξανά. Έχει αναλάβει το ρόλο του μεταφραστή για όσους συμπατριώτες της δεν γνωρίζουν αγγλικά.
Οι δρόμοι που οδηγούν στο Βελιγράδι είναι έρημοι. Η έλλειψη βενζίνης έχει περιορίσει τις μετακινήσεις του κόσμου στο ελάχιστο. Τη ρωτάω συνέχεια, θέλω να μου μιλάει, μου πάει ο ήχος της φωνής τραγικά. «Ναι, είναι αλήθεια», μου λέει, «το ΝΑΤΟ απέρριψε την πρόταση του Βατικανού για διακοπή των βομβαρδισμών κατά τη διάρκεια του καθολικού Πάσχα, όπως θα απορρίψει λίγο αργότερα την πρόταση του Μιλόσεβιτς για ανακωχή κατά τη διάρκεια του Πάσχα των Ορθοδόξων. Ναι, είναι αλήθεια πως βομβαρδίζουν πολιτικούς στόχους. Ναι, είναι αλήθεια πως καταρρίφθηκε ένα Stealth, όχι δεν γνωρίζει αν βρίσκεται ήδη στα χέρια των Ρώσων. Ναι, είναι αλήθεια πως κατέρριψαν γέφυρες στο Νόβισαντ και το Βελιγράδι. Ναι, είναι αλήθεια πως δεν θα διστάσουν να πλήξουν και αμάχους», όπως τελικά συνέβη στο Αλέξινατς. «Ναι, είναι αλήθεια πως οι Σέρβοι δεν θα αφήσουν ποτέ να τους πάρουν το Κόσοβο», λέει και η φωνή της σπάει ενώ χαμηλώνει το βλέμμα.

Λίγη ιστορία

Το Κόσοβο είναι μια περιοχή που κατέχει ιδιαίτερη θέση στην ψυχή των Σέρβων. Ο μύθος λέει πως το 1389 ο Άγιος Ηλίας επισκέφτηκε τον Πρίγκιπα Λάζαρο της Σερβίας με τη μορφή ενός γερακιού. Ήταν παραμονή μιας μεγάλης μάχης με τους Τούρκους και ο πρίγκιπας είχε συγκεντρώσει γύρω του, στα υψίπεδα του Κόσοβο, την ελίτ των βαλκανικών στρατιωτικών δυνάμεων: πολέμαρχους από τη Βοσνία, ευγενείς από την Αλβανία και καβαλάρηδες από την Ουγγαρία. Παρά τις δυνάμεις που είχε παρατεταγμένες πλάι του ο Λάζαρος, είχε κάθε λόγο να είναι ανήσυχος. Πριν από 18 χρόνια, οι Τούρκοι είχαν περάσει από το λεπίδι έναν ολόκληρο σερβικό στρατό. Αναρωτιόταν, λοιπόν, αν έπρεπε να υποχωρήσει και να πολεμήσει αργότερα κάπου αλλού.
Ο Αγιος Ηλίας είπε στον Λάζαρο πως μπορούσε να διαλέξει ανάμεσα σ ένα βασίλειο στη γη και ένα επουράνιο. Ο Λάζαρος διάλεξε το επουράνιο και πήγε να πολεμήσει και να πεθάνει στα χέρια των Τούρκων.
Η μάχη έμεινε γνωστή ως η Μάχη του Κοσσυφοπεδίου και είναι ένα ιστορικό γεγονός που αγγίζει πολύ ευαίσθητες χορδές του σερβικού ψυχισμού. Είναι εδώ που για πρώτη φορά ένας Σέρβος ηγέτης διαλέγει τον θάνατο από την υποδούλωση, είναι εδώ που ακούγεται για πρώτη φορά το σύνθημα πως «μόνο η ενότητα θα σώσει τους Σέρβους».
Τέλος ιστορίας. Συνέχεια στην άλλη ιστορία…

Το πρώτο πράγμα που μου κάνει εντύπωση είναι η κίνηση στους δρόμους και τα πλήθη των περαστικών. Θα περίμενε κανείς πως το Bελιγράδι θα είχε αναστείλει τις λειτουργίες του, μουδιασμένο από την επίθεση των «έξυπνων» όπλων. Όμως, αυτό δεν είναι αλήθεια. Οι δημόσιες υπηρεσίες και οι τράπεζες λειτουργούν κανονικά, οι άνθρωποι συνεχίζουν να πηγαίνουν στη δουλειά τους με τα λεωφορεία, προσπαθούν να συνεχίσουν τη ζωή τους με την ελπίδα πως σύντομα όλα αυτά θα τελειώσουν.
Στον καθεδρικό ναό του Βελιγραδίου καταφθάνουν συνεχώς άνθρωποι όλων των ηλικιών, προκειμένου να ανάψουν ένα κερί και να προσευχηθούν. Είναι εξοργισμένοι, πληγωμένοι, τρομοκρατημένοι, αλλά κυρίως αδυνατούν να κατανοήσουν. «Δεν καταλαβαίνουμε γιατί μας χτυπάνε. Γιατί βομβαρδίζουν την κοινή γνώμη με τόσα ψέματα; Γιατί κανείς δεν λέει την αλήθεια;» λέει μια μητέρα με τα σπαστά αγγλικά της, που έχει έρθει στην εκκλησία με τα δύο μικρά παιδιά της, ανίκανη να κατανοήσει ότι σε κάθε πόλεμο το πρώτο θύμα είναι η αλήθεια, στα πεδία βολής των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.
Ντρέπομαι και σκύβω το κεφάλι…

Αφήνουμε τα πράγματα στο ξενοδοχείο και βγαίνω μια βόλτα στην πόλη. Η οδός Knez Mihalova, ο κεντρικός πεζόδρομος του Βελιγραδίου, είναι γεμάτη κόσμο όταν αρχίζουν να χτυπάνε οι σειρήνες συναγερμού. Είναι η πρώτη φορά που ακούω αυτό τον ανατριχιαστικό ήχο και σαν πρώτη αντίδραση κοιτάω πανικόβλητος γύρω μου για να δω τι κάνουν οι άλλοι. Οι περαστικοί συνεχίζουν τον περίπατό τους με σφιγμένα πρόσωπα. Άντρες και γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι φαίνονται να μη δίνουν και μεγάλη σημασία στις σειρήνες. Μερικοί κάθονται και πίνουν καφέ. Άλλοι αγοράζουν κονκάρδες με αντιαμερικανικά μηνύματα. Άλλοι διαβάζουν χαμογελαστοί τα συνθήματα που είναι γραμμένα στους τοίχους του κατεστραμμένου από εξοργισμένους διαδηλωτές Aμερικανικού Iνστιτούτου. Τα ίδια συνθήματα είναι γραμμένα στους τοίχους των Mac Donald s, στα γραφεία της Air France και του Γαλλικού Πολιτιστικού Κέντρου. «Η Σερβία δεν είναι Μόνικα για να τη γαμάς όπως θέλεις, Μπιλ», γράφει ένα από αυτά.

Κατηφορίζω προς την Πλατεία Δημοκρατίας και ενώνομαι με το πλήθος των ανθρώπων που μαζεύονται εδώ για να παρακολουθήσουν τη συναυλία που γίνεται καθημερινά ως εκδήλωση διαμαρτυρίας για τους βομβαρδισμούς. Ο κόσμος ξεσπάει σε χειροκροτήματα τη στιγμή που ένα σερβικό μουσικό συγκρότημα αρχίζει να παίζει τον Ζορμπά. «Το μόνο πράγμα που μας εμψυχώνει και μας δίνει κουράγιο αυτές τις δύσκολες στιγμές είναι οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας που κάνετε εσείς οι Έλληνες. Μας κάνετε υπερήφανους», μου λέει συγκινημένη η Αντριάνα. «Φαντάσου», σκέφτομαι, ντρέπομαι και σκύβω το κεφάλι. «Ήμασταν αυτοί που άνοιξαν τις πόρτες για να περάσουν στα Σκόπια τα NATOϊκά στρατεύματα…».

Σκέφτομαι, επίσης, πόσο εύκολα αυτή η καταστροφή θα μπορούσε να εξαπλωθεί νοτιότερα. Η πιθανή εμπλοκή της Ελλάδας και της Τουρκίας στον πόλεμο αυτό δεν είναι τωρινή υπόθεση. Τον Ιούλιο του 1998, το αμερικανικό περιοδικό «Vanity Fair» ανέφερε πως «ο (ρεπόρτερ) Σεμπάστιαν Γιούνγκερ εξερευνά τις θηριωδίες που συμβαίνουν στο Κόσοβο και την τρομακτική σκιά ενός πολέμου που θα μπορούσε να εμπλέξει την Ελλάδα, την Αλβανία και την Τουρκία». Λίγο αργότερα, τις ίδιες απόψεις ακούσαμε από τα χείλη του Μπιλ Κλίντον κι είδαμε το CNN να τις αποδίδει γραφιστικά και παραστατικότατα. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να κάμψεις τις αντιρρήσεις δύο κρατών που έχουν ζωτικά συμφέροντα στο να μην εξαπλωθεί ο πόλεμος αυτός.

Στον δρόμο της επιστροφής παίρνω κουράγιο με τη σκέψη πως το Βελιγράδι και ο σερβικός λαός αντιστέκονται. Κανείς δεν γνωρίζει τι θα φέρει η επόμενη μέρα, κανείς δεν γνωρίζει ποιο θα είναι το επόμενο χτύπημα. Το μόνο σίγουρο είναι πως το ΝΑΤΟ δεν έχει καταφέρει ακόμα να τους νικήσει και, απ’ ό,τι φαίνεται, δεν πρόκειται να τα καταφέρουν τόσο εύκολα. Με τα όπλα και την υποκρισία δεν κερδίζεται κανένας πόλεμος.

«Θα σε περιμένω», μου είπε και έριξε τη δικιά της βόμβα: «Με τη φυγή, Spiros, δεν κερδίζεται κανένας έρωτας»…

Ήταν Νοέμβρης του '93
σε φανταζόμουνα να περνάς
στην οδό Βάσα Πέλαγιτς
στα παπούτσια από δέρμα φιδιού

Η πόλη ήταν κλεισμένη με πάγο
και το κεφάλι μου κλεισμένο με ανοησίες

Δε βλέπω τηλεόραση, δε διαβάζω εφημερίδες
ταξιδεύω με λεωφορεία
ταξιδεύω με τρένο στην Αθήνα
δόξα τω Θεώ, βλέπω φιλικά πρόσωπα εδώ

Ήταν Νοέμβρης του '93
το Βελιγράδι ήταν κλεισμένο με πάγο
και στην Αθήνα
στην Αθήνα έβρεξε

«Ψιχαλίζει στο Βελιγράδι» - Πυξ Λαξ. Δίσκος: «Για τους πρίγκηπες της δυτικής όχθης» (Harvest)
Μετάφραση: Vladimir Boskovic

20.4.07

Σκόρπιες, τουρκικές σκέψεις


Σήμερα, μου ήρθε ένα email από μια καλή, παλιά συνάδελφο από το Αλαφουζέικο, που έλεγε: «Το Κοινοβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης πιέζει την τουρκική κυβέρνηση να επαναλειτουργήσει τον Καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας από μουσείο - σε Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, ως προϋπόθεση για την αποδοχή της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εντούτοις, το Κοινοβούλιο έχει ορίσει ότι απαιτούνται 1.000.000 ηλεκτρονικές υπογραφές, προτού να κάνει αυτήν την συνομιλία».
Αυτό, βέβαια, το ίδιο ακριβώς mail, μου είχε έρθει και πριν από τρία χρόνια, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα...
Από την άλλη, έχουμε μουσαφίρη, (που είναι τουρκική λέξη): Στη χώρα μας βρίσκεται ο Γιασάρ Μπουγιούκανιτ και ήρθε η ώρα να θέσω ερώτηση:
Τα ράσα κάνουν τον παπά (ή, έστω, τον ιμάμη); Αυτό, πάντως, φαίνεται να ισχύει για τον στρατηγό, αρχηγό των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, που προχθές, με κοστούμι, πρότεινε ειρήνη και αφοπλισμό, ενώ χθες, ένστολος, επανέλαβε το μανιφέστο των τουρκικών πάγιων θέσεων για το Αιγαίο.
Έτσι, είναι μια καλή ευκαιρία να σας πάω ένα ταξιδάκι στη γείτονα και να μοιραστώ μαζί σας τις σκέψεις μου…

Βρέθηκα για πρώτη φορά στην Πόλη τον Νοέμβριο του 1994. Τώρα, εκ των υστέρων που το σκέφτομαι, ακόμη δεν μπορώ να καταλάβω γιατί άργησα τόσο να την επισκεφθώ. Η Κωνσταντινούπολη είναι η πιο τυλιγμένη στον θρύλο πόλη του παρελθόντος μας. Από πρακτική άποψη βρίσκεται και πολύ κοντά και, για όποιον ενδιαφέρεται, είναι και πολύ φθηνή.

Εκείνο το πρωινό μιας ηλιόλουστης ημέρας το αεροπλάνο της Oλυμπιακής απογειώθηκε από το Ελληνικό στις οκτώ και ύστερα από μία ώρα ακριβώς προσγειωνόταν στην Πόλη. Περνώντας από τον έλεγχο διαβατηρίων ένιωσα ένα μικρό σφίξιμο. Τόσων αιώνων κακές σχέσεις αφήνουν σκιές. Μισή ώρα περίπου αργότερα, καθώς το ταξί έστριβε πάνω στον παραλιακό δρόμο που έχει στο πλάι του τα περίφημα παλιά τείχη της Κωνσταντινούπολης, αντίκρισα για πρώτη φορά την Αγία Σοφία. O έλληνας τουρίστας στην Πόλη είναι διαφορετικός από όλους τους υπόλοιπους. Καθώς έβλεπα για πρώτη φορά την Αγία Σοφία, διαπίστωσα ότι είχα ένα συναίσθημα σαν να έμπαινα σε κάποια Ζώνη του Λυκόφωτος, που αφορά μόνο τον έλληνα επισκέπτη. Ήταν μια επίσκεψη σε κάποιον παρελθόντα χρόνο του οποίου η πιο φωτεινή στιγμή ίσως και να ήταν αυτή της πτώσης του. Έτυχε εκείνες τις ημέρες που βρέθηκα στην Πόλη να διαβάζω και ένα υπέροχο μυθιστόρημα, το «Πήραν την Πόλη, πήραν την...», ίσως το καλύτερο που έχει γραφτεί για την πτώση της Πόλης, και έτσι επηρεασμένος όπως ήμουν τις στιγμές της επίσκεψης, είτε στην εκκλησιά είτε στο Πατριαρχείο, είχα την εντύπωση πως περπατούσα ανάμεσα σε φαντάσματα.

Για εμάς τους Έλληνες η Πόλη ήταν και παραμένει οικεία. Ύστερα από μια μόλις ημέρα παραμονής έχεις την εντύπωση ότι η πόλη σού είναι γνωστή από πάντα. Το βράδυ στο παζάρι, όταν οι Τούρκοι μαθαίνουν ότι είσαι Έλληνας, σε αντιμετωπίζουν διαφορετικά από τους άλλους. «Α, Γιουνάν», λένε κι ανοίγουν τα χέρια τους. Είτε το θέλουμε είτε όχι, είμαστε πιο γνώριμοι μεταξύ μας από ό,τι με όλους τους άλλους.

Ένα από εκείνα τα βράδια καθόμουν στο υπαίθριο εστιατόριο του ξενοδοχείου μας και κοίταζα πέρα. Λίγο πιο κάτω ήταν τα νερά του Βοσπόρου και πέρα, στην άλλη όχθη, το ανατολικό μέρος της Πόλης. Λίγο πιο πάνω η μεγάλη γέφυρα που ενώνει την Ασία με την Ευρώπη, το σημείο όπου η Δύση συναντά την Ανατολή, εκεί όπου ήρθαν σε επαφή και συγκρούστηκαν πολιτισμοί και θρησκείες.

Ωραία είναι αυτά. Η αναπόληση του παρελθόντος έχει μια μελοδραματική και επική γεύση. Γι' αυτό μας αρέσει να αναπολούμε το παρελθόν. Επειδή φαντάζει μεγάλο. Εξίσου καλό όμως, και ακόμη περισσότερο, είναι το να «αναπολούμε» καμιά φορά και το μέλλον. Εκείνο το βράδυ, κοιτάζοντας τα σκοτεινά νερά του Βοσπόρου που κυλούν απαράλλακτα εδώ και αιώνες, δεν μπορούσα παρά να σκεφτώ πόσο σχετικά είναι όλα. Ποιος ξέρει πόσα εκατομμύρια άνθρωποι μέσα στην ιστορία και κάτω από ποιες συνθήκες έχουν κοιτάξει αυτά τα νερά... Και δεν μπορώ να κρύψω πόσο εκτός εποχής μού φαινόταν εκείνες τις στιγμές η χρόνια πια αντιπαράθεση της Ελλάδας με την Τουρκία.

Μέσα στους αιώνες βέβαια υπήρξαν πάρα πολλά που μας χώρισαν και κάμποσα που μας χωρίζουν ακόμα, το έχω γράψει ξανά (κάνε κλικ, ντε!). Εκείνο που έχει αλλάξει σήμερα, πέρα από διαφορετικές ιστορικές συγκυρίες που συγκλίνουν στο σήμερα, είναι το ότι από οικονομική άποψη στη σημερινή εποχή η ειρήνη δυνητικά μπορεί να παραγάγει μεγαλύτερο αποτέλεσμα από ό,τι η ένταση.
Θα μου πείτε, «μπορούν να αλλάξουν νοοτροπίες αιώνων, πολιτικές και ολόκληρες κυβερνήσεις;». Δεν ξέρω εάν τελικά, μπορούν, θα το ήθελα, όμως.
Το σίγουρο είναι ότι ο τσάμπα πατριωτισμός και ο μικροπολιτικός υπολογισμός είναι, στο μυαλό μου, εκτός τόπου και χρόνου.
Μόλις έπεσαν και οι τελευταίες νότες από το OST της Πολίτικης Κουζίνας, αλλά στα μάτια μου δεν μπορεί να σβήσει αυτή η λάμψη στο Βόσπορο. Το μυαλό έφυγε και πάλι, πήγε πίσω σε ένα κορίτσι γκιουζέλ, στην Dudu. Στις βόλτες στα σοκάκια της Πόλης. Στην ατάκα «πρέπει να χωρίσουμε, δε θα μας βγάλει πουθενά. Είσαι Έλληνας στρατιώτης, είμαι απ’ την Τουρκία».
Η τηλεόραση που παίζει μπροστά μου, με επαναφέρει στην πραγματικότητα.
Ο δημοσιογράφος που λέει τα παραπολιτικά - και τα ξέρει καλά, σα συνταγή για ιμάμ - λέει με κομπασμό ότι πρώτος αυτός αποκαλύπτει πως «παίζει ραντεβού Ντόρας - Γκιουλ στο Βελιγράδι».
Χμ… Εκεί θα σας πάω από Δευτέρα.

Υ.Γ.1: «Dudu» σημαίνει «όμορφη κυρά»…
Υ.Γ.2: Για αύριο Σάββατο ετοιμάζω αφιέρωμα. Στο φούρνο το έχω, ψήνεται…

19.4.07

Σκόρπιες, γαλλικές σκέψεις…


4 ημέρες πριν από τον πρώτο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών, που διεξάγονται την Κυριακή, (οι δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν για πρώτη φορά ισοπαλία της σοσιαλίστριας υποψήφιας Σεγκολέν Ρουαγιάλ και του Νικόλα Σαρκοζί), είναι μια καλή ευκαιρία να σας πάω μέχρι Γαλλία και Παρίσι
Πολλά χρόνια μετά από την πρώτη φορά που είχα πάει εκεί.

@ Σε σχέση με αυτό που έγραφα στο προηγούμενο ποστ μου, στο Παρίσι έχει άνοιξη, αληθινή άνοιξη, αυτή που έχουμε χάσει πια εμείς από τη ζωή μας. Oι παριζιάνικες εφημερίδες και τα περιοδικά πανηγυρίζουν στους τίτλους: «Ήρθε πάλι η άνοιξη».
Oι κάτοικοι αυτής της μεγάλης πόλης βγαίνουν όλοι στους δρόμους.
Oι Παριζιάνοι, οι Nεοϋορκέζοι, οι Λονδρέζοι, όλοι. Aυτοί που ζουν στην πόλη τους, την περπατάνε, τη γεμίζουν, την αγαπάνε. Kαθώς μεσημεριάζει και η θερμοκρασία ανεβαίνει, όλο το Παρίσι βγαίνει στους δρόμους, πίνει μπίρες στα cafe, αγκαλιάζεται στα φανάρια, φιλιέται στα παγκάκια. Παιδιά με πατίνια περνάνε σφαίρα στα πεζοδρόμια, κάθε Παρασκευή βράδυ κλείνουν τη St. Michel και κάνουν παρέλαση. Σχεδόν νιώθεις μέσα στην ατμόσφαιρα την επιθυμία του πλήθους της μεγαλούπολης, την επιθυμία για ζωή. Oι κάτοικοι των μητροπόλεων είναι εδώ, θέλουν να ζήσουν, να δουλέψουν, να αγαπήσουν στον τόπο που διάλεξαν, ντόπιοι και ξένοι σε μια νέα χώρα του μέλλοντος, το Παρίσι. Oι Γάλλοι που νόμιζα ότι ήξερα, αυτοί οι αλαζόνες που προσποιούνται ότι δεν καταλαβαίνουν παρά μόνο γαλλικά, έχουν πολύ αλλάξει. Έχουν περάσει τη δικιά τους λιτότητα, τόσο γκρίζα που ποτέ δεν φανταστήκαμε εμείς εδώ στην Ελλάδα, έγιναν σοφότεροι, πιο ρεαλιστές και τώρα που το Παρίσι αρχίζει ξανά να «κινείται», βλέπεις την όρεξη και τη χαρά για τη ζωή σχεδόν ανάγλυφη στα πεζοδρόμια, στο πλήθος που βγήκε να συναντήσει τον ήλιο. Ξέρουν ότι, αν αυτή η πόλη είναι έτσι, πρωτεύουσα της Eυρώπης, το οφείλει στους κατοίκους της, σ’ αυτό το μπέρδεμα χρωμάτων.

@ Στα περιοδικά, στους τίτλους, γαλλικές λέξεις μπερδεύονται με αραβικές, με αγγλικές, με γιαπωνέζικες, με λέξεις του Internet σ ένα υβρίδιο διαλέκτου της μελλοντικής γλώσσας. Tο Παρίσι είναι μια πόλη φτιαγμένη για τους ανθρώπους, το αντίθετο από την Aθήνα. Φτιαγμένη για να περπατιέται, με φαρδιά πεζοδρόμια, με παγκάκια, με τραπεζάκια έξω, με πεζούλια και σιντριβάνια. Yπάρχουν πόλεις κλειστές και ανοιχτές, αρχιτεκτονική «προς τα μέσα» και αρχιτεκτονική «ανοιχτή». Όταν επικρατεί η στασιμότητα, ο φόβος, η ακινησία, τα κτίρια «κλείνουν», στρέφονται προς τα μέσα, με τοίχους, φράχτες, πόρτες, face control. Όταν επικρατεί η ζωντάνια, η δημιουργία, η επιθυμία να συναντήσεις τον άλλο, η πόλη αλλάζει, ανοίγει. Γίνεται Παρίσι!

Περπατούσα κάθε μέρα πολλές ώρες κοιτάζοντας γύρω μου, συλλαμβάνοντας βλέμματα, στάσεις σωμάτων, προσπαθώντας να καταλάβω τι είναι αυτό που στο Παρίσι κάνει τα πάντα φιλικά, να μυρίζουν ζωή και έρωτα, ενώ στην Aθήνα μοιάζουν αγχωμένα, χωρίς επιθυμία. Στις δημοσκοπήσεις βγαίνουμε ο πιο ξενόφοβος λαός της Eυρώπης. Θα συνηθίσουμε, θα καταλάβουμε, θα ωριμάσουμε, θα ζήσουμε μαζί τους, θα τους αγαπήσουμε, θα δούμε το όφελος, θα πάψουμε να φοβόμαστε. Όπως δεν φοβάται πια η Γαλλία του Zινεντίν Zιντάν, της Iζαμπέλ Aντζανί, του Mίλαν Kούντερα, του Aζεντίν Aλαϊά, του Mirwais. Όμως για να γίνει αυτό, μέσα μας θα παλέψουν ο φόβος και η εχθρότητα με την αποδοχή και τη γλύκα.

@ Στο Παρίσι, όπου τότε μείναμε τρεις-τέσσερις μέρες, φτάσαμε νωρίς το πρωί. Eκεί είχαμε τότε πολλούς φίλους που έμεναν μόνιμα. Έτσι, πάψαμε να κοιμόμαστε γύρω στις πέντε το πρωί. Tην τελευταία μέρα, κατά τις τέσσερις το απόγευμα, φορτώσαμε τα μπαγκάζια μας στο αυτοκίνητο για να ξεκινήσουμε για το Λονδίνο. Ήταν τότε που μας μπήκε στο μυαλό να πάμε στο Λούβρο, να δούμε τη Mόνα Λίζα. Kαι έτσι φτάσαμε κυριολεκτικά τελευταίοι και καταϊδρωμένοι στην πόρτα του μουσείου, ακριβώς την ώρα που ο υπόλοιπος κόσμος έβγαινε. Δεν προλάβαμε…

@ La France s'ennui (H Γαλλία πλήττει) έγραφε τον Mάρτιο του 1968 ο Πιέρ Bιασόν Ποντέ, ένας από τους διασημότερους σχολιαστές της εφημερίδας Le Monde. Δύο μήνες αργότερα, αυτή η ίδια Γαλλία «που βαριόταν» είχε φέρει τον κόσμο άνω-κάτω. E, και; Kαι τι κατάλαβαν οι Γάλλοι; Oύτε καν τον Nτε Γκωλ δεν κατάφεραν να ανατρέψουν! Mήνες μετά, του έδωσαν να καταλάβει (με δημοψήφισμα) ότι είναι καιρός να πάρει σύνταξη! Kαι λίγα χρόνια αργότερα, επί σοσιαλιστή Mιτεράν, του κάνανε χαρές και πανηγύρια! Όπως έγραφε κι ένας Αγγλος δημοσιογράφος, οι Γάλλοι έκαναν τον Mάη του ‘68, ώστε να έχουν θέμα για να γράψουν 100 βιβλία! Πικρόχολος ο Eγγλέζος, δε νομίζετε; Στις αρχές της δεκαετίας του ‘70, μόλις τρία με τέσσερα χρόνια μετά το γαλλικό Mάη, είχαν καταγραφεί ήδη 207 βιβλία με θέμα την Eπανάσταση του ‘68!

@ Οι Γαλάτες, με φόντο την Κυριακή που έρχεται, ψάχνουν ακόμα το μαγικό φίλτρο που θα τους φέρει πίσω την «αναπόφευκτα» Mεγάλη Γαλλία! Θα το βρουν;

Υ.Γ.: Απέφυγα να γράψω για Πύργο του Άιφελ, Πεδία, εξεγέρσεις στα περίχωρα, το κίνημα των οικολόγων που σκάνε τα λάστιχα στα τζιπ αυτοκίνητα, τα γαλλικά αυτοκίνητα που δεν τα συμπαθώ καθόλου, εξαιρώντας κάποια Renault, το πόσο μεγάλος παίκτης είναι ο Ζιντάν...
Το Παρίσι είναι αυτό που το έχεις πάντα στην καρδιά σου. Που, όταν το σκέφτεσαι, μια γλυκιά (Αμελί) μελωδία με ακορντεόν χάνεται στ’ αφτιά σου…
Γράψτε κι εσείς τα δικά σας περί Γαλλίας – Παρισιού.
Μπον βουαγιάζ!

18.4.07

Πολύ…


Ενώ το αυτοκίνητο γουργουρίζει με λαγνεία τα κυβικά του, παρκάρω, μισή ώρα έψαχνα.
Έξω, στην Κηφισιά, έχει βγει ήλιος, κόσμος κάθεται στα πεζούλια κουβεντιάζοντας, η άνοιξη σ’ αυτή τη χώρα μπορεί να μετατρέψει τον γκρίζο, σκληρό κόσμο σε κήπο, χαμογελάω.
Κατ’ ευφημισμό, βέβαια, άνοιξη, αληθινή άνοιξη, αυτή που έχουμε χάσει πια εμείς από τη ζωή μας, αφού η Eλλάδα έχει γίνει τροπική χώρα. Tο ένα βράδυ βρέχει με ψύχρα και το άλλο πρωί έχει 23 βαθμούς για τους επόμενους έξι μήνες. Aλλάζουμε απλώς το air condition από το heat στο cool και ξεχνάμε πώς ήταν η άνοιξη κάποτε, πώς ήταν εκείνη η γιορτή της ζωής που όλα ξαναρχίζουν σιγά-σιγά να ζεσταίνονται και να ανθίζουν γύρω μας κι εντός μας, μέσα στις καρδιές μας. Tι άνθρωποι θα είναι αυτοί που δεν θα ‘χουν γνωρίσει άνοιξη στη ζωή τους;
Ανάβω τσιγάρο και μπερδεύομαι με τους κατοίκους αυτής της μεγάλης πόλης που βγαίνουν όλοι στους δρόμους. Γύρω μου όλα τα χρώματα, όλες οι γλώσσες μπερδεύονται. Oι μητροπόλεις του 21ου αιώνα είναι πολύχρωμες, μ' αρέσει.
Στην καφετερία (έτσι μου αρέσει να τη λέω) πίνω μια γουλιά από τον φρέντο εσπρέσο decaf μου και ψάχνω τις τσέπες μου για τον καπνό Drum που αγόρασα σήμερα.
Τι μπορεί να έχει στις τσέπες του ένας άνθρωπος, σκέφτομαι και γελάω, η σερβιτόρα με κοιτάζει και γελάει κι εκείνη, ποιος ξέρει πόσο καιρό είχε να δει άνθρωπο να γελάει μέσα απ’ την καρδιά του;
Πετάω τα χαρτάκια και τα τηλέφωνα, είναι άνοιξη, ο ήλιος τα τοποθετεί όλα στις σωστές, μικρές τους διαστάσεις, τίποτε απ’ όλα αυτά τα χαρτάκια δεν αξίζει μεγάλης προσοχής. «Σπυράκο», σκέφτομαι, «πέτα τις μπίζνες καρντς που σου έδωσαν, άσε τους “winners” στην αναζήτηση της υπεροχής, οι πραγματικοί νικητές της ζωής είναι νέοι, χαζεύουν εδώ μπροστά σου στις βιτρίνες».
Το τηλέφωνο χτυπάει, είναι η Τζ., μου λέει για ένα μυστικό που ξέρουν, πια - τουλάχιστον - 10 άτομα, γελάω και πάλι. Πώς έχουμε γίνει έτσι; Ξεχνάμε την αξία των μυστικών, τη συνενοχή, το απαγορευμένο, δεν μοιραζόμαστε τίποτα πολύ σοβαρό με κανέναν, γιατί μοιραζόμαστε τα ασήμαντα με όλους, παρ’ όλο «που δεν πρέπει να τα πεις πουθενά, είναι μυστικό».

Ξεχνάμε την αναμονή, τη σταδιακή κατάκτηση, γιατί όλα γίνονται γρήγορα όπως στους χρόνους των media, όχι της ζωής και έτσι η ίδια η ζωή μας γίνεται συντομότερη. Tόσο φανερή, που κανείς δεν θέλει να την ανακαλύψει, τόσο βιαστική που κανείς δεν προλαβαίνει να την εκτιμήσει. Αυτήν και τα μικρά (γαλάζια) μυστικά της. Όποιος πρόλαβε θα τα ξεράσει στους άλλους. Μυστικό που το μοιράζονται πάνω από δύο, δεν είναι πια μυστικό.

Είμαι και πάλι στο δρόμο, είναι βράδυ, το δέρμα του καθίσματος χαϊδεύεται με το πουκάμισό μου, η μηχανή του αυτοκινήτου βαριανασαίνει από τα απότομα κατεβάσματα στις ταχύτητες. Aντί να στρίψω προς το κέντρο, συνεχίζω τη Συγγρού, που αυτή την ώρα δεν έχει πολλή κίνηση, δυναμώνω τον ήχο, στα ηχεία ακούγονται οι Concrete Blonde και το Mexican Moon, η ζώνη ασφαλείας σφίγγει το κορμί μου και αρχίζω σιγά- σιγά να φεύγω, να πετάω μακριά από τα ναυάγια, τα ομόλογα, τους Τσιτουρίδηδες, το χειμώνα, την πόλη, κατευθύνομαι προς τη θάλασσα και την άνοιξη.

Σταματάω όταν η βελόνα δείχνει απειλητικά 235, κοιτάζω γύρω μου, ευτυχώς δεν έχει μπάτσους. Ανασαίνω ακόμα βαριά, σχεδόν κυλάω πια, ήρεμος, ανοίγω το παράθυρο, χαμηλώνω τον ήχο, ανάβω τσιγάρο, έφτασα.

Δεν έχω όρεξη να πάω ακόμη για ύπνο, βγαίνω στη βεράντα με μπουφάν για ποτό, τσιγάρο και σκέψεις. Το μυαλό φεύγει, δεν θέλει πολύ.
Στο Eλ Πάσο φτάνω νύχτα, μόνο για να δω το φωτισμένο άστρο στο λόφο και το πρωί να περάσω τα σύνορα πάνω από το Pίο Γκράντε, που είναι μικρός και βρόμικος, στην ουρά μαζί με τους χιλιάδες Mεξικανούς, στο φυλάκιο της γέφυρας να με σταματήσουν οι Aμερικανοί τελωνειακοί, να μη με κοιτάξουν καν οι Mεξικανοί, ο διπλός δρόμος προς το όνειρο. H Δύση προς την ελευθερία χωρίς νόμους, χωρίς κυνηγητό, σαν δραπέτευση.
Στο αεροπλάνο της επιστροφής κρατάω το μόνο αμερικανικό περιοδικό που βρήκα. Έχει για υπότιτλο στο εξώφυλλο το μότο «We drink, we smoke, we gable».
Γλιστράει στα πόδια μου, καθώς με νανουρίζει η φωνή του κυβερνήτη, που με φέρνει ακόμη πιο μακριά απ’ την Ντολόρες.
Πόσο μακριά, πόσο πίσω στο παρελθόν και πόσο μπροστά στο μέλλον μπορεί να φτάσει ένα μυαλό; Η απάντηση είναι μία, με μια λέξη:
Πολύ…
Υ.Γ.: Πόσα «πολύ» μπορείτε να μετρήσετε στο κείμενο;
Πόσες Ντολόρες υπάρχουν σ' αυτή τη ζήση;

17.4.07

Stones, live in Athens. 40 χρόνια μετά


Σαν σήμερα. 17 Απριλίου, αλλά το 1967...
Ταραγμένοι καιροί. H χρονιά του «Let’s spend the night together» και του «Ruby Tuesday».
Xρονιά συλλήψεων για τον Mικ, τον Kιθ και τον Mπράιαν, για κατοχή και χρήση ναρκωτικών ουσιών. Στην Aθήνα όλα τελείωσαν προτού καλά - καλά ξεκινήσουν.
Οι Rolling Stones εμφανίζονται στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Κάποια στιγμή ο Τζάγκερ πετάει γαρίφαλα στο κοινό. Αυτό εκλαμβάνεται από τους αστυνομικούς σαν επαναστατική πράξη και αποφασίζουν να διακόψουν τη συναυλία. Ακολουθούν επεισόδια και συλλήψεις (δεν γλιτώνουν και μέλη της συνοδείας του γκρουπ).
Μόλις 4 ημέρες πριν από το πραξικόπημα…

Η πρώτη μεγάλη, αλλά συνάμα και η τελευταία για αρκετά χρόνια, rock συναυλία ξένου ονόματος στην Ελλάδα έμελλε, λοιπόν, να ήταν επεισοδιακή: Η συναυλία δυστυχώς εξελίχθηκε σε παταγώδη καλλιτεχνική και οικονομική αποτυχία. Ίσως να έφταιγε το ακριβό για την εποχή εισιτήριο (100 δρχ.) που το πλήρωσαν μόνο 17.680 θεατές, ίσως η βροχή, ίσως ο κακός ήχος ή μήπως οι μεγάλες αστυνομικές δυνάμεις έτοιμες να επέμβουν; Ρητορικό το ερώτημα. Πράγματι οι μπάτσοι επενέβησαν όταν κάτι όμορφο συνέβη: O Mick Jagger έδωσε εντολή σε κάποιον από την «ακολουθία» του να μοιράσει στον κόσμο τα κόκκινα γαρύφαλλα μιας τεράστιας ανθοδέσμης, σήμα του διεθνούς κομμουνισμού, με αποτέλεσμα τη βίαιη επέμβαση του τότε αστυνομικού διευθυντή και την απότομη και άδοξη διακοπή της πρώτης μεγάλης rock συναυλίας στην Αθήνα!

Ο Τζάγκερ, πέρυσι, δήλωσε: «Το θυμάμαι πάρα πολύ καλά. Ήμασταν στη σκηνή, που βρισκόταν στη μέση του γηπέδου, και ξαφνικά παρατήρησα ότι δεν άφηναν τον κόσμο να πατήσει το γρασίδι και να πλησιάσει. Είχαμε ήδη αρχίσει να παίζουμε, όταν έξω άρχισε κάτι σαν επανάσταση. Τότε, εγώ πήγα κοντά στο κοινό στις εξέδρες και άρχισα να πετάω λουλούδια, πράγμα που καθόλου δεν άρεσε στους αστυνομικούς. Κάπου εκεί σταμάτησε η συναυλία. Νομίζω πως ύστερα από λίγο ήρθαν οι συνταγματάρχες και η χούντα...».

Όσα πρέπει να γνωρίζουμε

@ Οι καιροί είναι δύσκολοι, στην ατμόσφαιρα μύριζε μπαρούτι, αλλά οι νέοι ζουν στον παλμό της συνάντησής τους με τους Stones, φωνάζοντας μέσα και έξω από το γήπεδο: «Ι can't get know, satisfaction». Και εδώ έρχεται η λάθος εκτίμηση των χωροφυλάκων, οι οποίοι, ακούγοντας το Satisfaction, το ερμήνευσαν ως… «θα τους σφάξουμ’».

@ Την ίδια στιγμή στη Λάρισα ο νεαρός στρατιώτης Γιάννης Πετρίδης, από την Αθήνα, προσπαθεί να βρει μια καλή δικαιολογία για να εξασφαλίσει πάση θυσία διήμερη άδεια, προκειμένου να δώσει και αυτός το «παρών» στο γήπεδο του Παναθηναϊκού. Είναι ο γνωστός δάσκαλος Πετρίδης…

@ Ένα 14χρονο αγόρι από τη Χαλκίδα, αργά τα βράδια άκουγε μετά μανίας τις ραδιοφωνικές εκπομπές του Νίκου Μαστοράκη. Και οι δυο τους μοιράζονταν την ίδια τρέλα για τους Rolling Stones.
Ο Νίκος Μαστοράκης ήταν ο άνθρωπος που θα έφερνε τον Τζάγκερ και τους κολλητούς του στην Αθήνα. Μέσα από την εκπομπή του, μάλιστα, διοργάνωσε ένα πρωτότυπο διαγωνισμό, ο νικητής του οποίου θα κέρδιζε το πολυπόθητο εισιτήριο.
Νικητής αναδείχθηκε ένας μαθητής Γυμνασίου της Χαλκίδας. Τι έκανε και κέρδισε στον διαγωνισμό; «Είχα πάει στον μπακάλη της γειτονιάς μου και του ζήτησα να στάξει λίγο αίμα πάνω σε ένα μεγάλο χαρτί. Με αυτό έγραψα “θα έδινα τη ζωή μου για τους Stones. Τους αγαπώ όσο αγαπάει ο Νάρκισσος τον ίδιο του τον εαυτό”. Εάν μου έλεγαν να κρατήσω κάτι για να θυμάμαι τα 14 μου χρόνια θα διάλεγα δίχως άλλο ένα δίσκο τους».
Ο Μιχάλης Ασλάνης τότε δεν υπέγραψε, όπως ήταν φυσικό, ως σχεδιαστής μόδας...

@ H πρώτη «επιδρομή» των Stones σε χώρα της Aνατολικής Eυρώπης έγινε στις 11 Aπριλίου 1967 - έξι ημέρες πριν από τη συναυλία της Αθήνας - στην πρωτεύουσα της Πολωνίας, Bαρσοβία. Mια συναυλία που, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε την οργή του κόμματος. Aκολούθησε μια φοβερή νύχτα συμπλοκών και δακρυγόνων... Aπό τότε, ο Mικ επιχείρησε –χωρίς όμως επιτυχία– να επαναλάβει το ίδιο στη Mόσχα.

@ H συναυλία τότε διεκόπη στην Ελλάδα. 'Όχι όμως και το ροκ. Ντόπια σχήματα ακονίζουν κιθάρες. Οι Socrates, ο Παύλος Σιδηρόπουλος, αργότερα οι Τρύπες. Προς το τέλος της δεκαετίας του '80 ανοίγει το «Ρόδον» από όπου περνάνε οι περισσότεροι ροκ σταρ. Από τον Σκρίμιν Τζέι Χόκινς ώς τους Jon Spencer Blues Explosion, από τη Σούζι και τους Banshees ως τον Ίγκι Ποπ... Αυτός ο αφιλότιμος ο Ίγκι μαζί με τους θρυλικούς Stooges του...
Και, συγγνώμη, αλλά αυτό είναι ροκ εν ρολ!

16.4.07

Ράδιο αρβύλα


Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΕΝΟΣ ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΟ ΔΙΑΤΑΓΗ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΠΙΤΕΛΕΙΣ ΤΟΥ:

«Αύριο το βράδυ περί τις 20.00 ο κομήτης του Χάλλεϋ θα είναι ορατός στην
περιοχή μας, γεγονός το οποίον συμβαίνει μόνο μία φορά κάθε 75 χρόνια. Οι άνδρες, με στολή ασκήσεων, να βρίσκονται συγκεντρωμένοι στον χώρο συγκεντρώσεως του τάγματος όπου θα τους εξηγήσω το σπάνιο αυτό φαινόμενο. Σε περίπτωση βροχής, δεν θα μπορούμε να δούμε τίποτε, οπότε συγκεντρώσατε τους άνδρες στο αμφιθέατρο και θα τους δείξω ταινίες του φαινομένου».


Ο ΕΠΙΤΕΛΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΟΧΑΓΟ: Κατά διαταγή του Διοικητού, αύριο περί την
20.00, ο κομήτης του Χάλλεϋ θα εμφανιστεί πάνω από τον χώρο συγκεντρώσεως του τάγματος. Αν βρέξει συγκεντρώστε τους άνδρες έξω με στολή ασκήσεων και φέρτε τους με βήμα στο αμφιθέατρο, όπου θα λάβει χώρα το σπάνιο αυτό φαινόμενο, κάτι που συμβαίνει μια φορά κάθε 75 χρόνια.

Ο ΛΟΧΑΓΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΙΜΟΙΡΙΤΕΣ: Κατά διαταγή του Διοικητού, με στολή ασκήσεων περί τις 20.00 αύριο το βράδυ, το φαινόμενο του κομήτη του Χάλλεϋ θα εμφανιστεί στο αμφιθέατρο. Σε περίπτωση βροχής στο χώρο συγκεντρώσεως του τάγματος, ο Διοικητής θα δώσει άλλη διαταγή, κάτι το οποίο συμβαίνει μια φορά κάθε 75 χρόνια.

Ο ΔΙΜΟΙΡΙΤΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΟΧΙΑ: Αύριο περί τις 20.00 ο διοικητής θα εμφανιστεί στο αμφιθέατρο με τον κομήτη του Χάλλεϋ κάτι το οποίο συμβαίνει κάθε 75 χρόνια. Αν βρέξει, ο Διοικητής θα διατάξει τον κομήτη στο χώρο συγκεντρώσεως του τάγματος.

Ο ΛΟΧΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΙΜΟΙΡΙΑ: Όταν βρέξει αύριο περί τις 20.00, ένα φαινόμενο, ο 75χρονος Στρατηγός Χάλλεϋ, συνοδευόμενος από το Διοικητή, θα διασχίσει οδηγώντας τον κομήτη του, στο χώρο συγκεντρώσεως του τάγματος, με στολή ασκήσεων.

ΔΥΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ: Ήρθε ο Στρατηγός μεσ' τη βροχή, με μια
Χάρλεϋ, σαν κομήτης και φορούσε στολή ασκήσεων.

Στις μέρες μας, η πολιτική έχει χάσει πλέον τον επιφανειακό ιδεολογικό μανδύα που την κάλυπτε. Eκείνο που δεν έχει χάσει και δεν θα χάσει ποτέ, είναι το βασικό στοιχείο που την ακολουθεί από τότε που «εφευρέθηκε»: την ίντριγκα, τη συνωμοσία, το ψέμα, το «ράδιο-αρβύλα» που διαβάσατε πιο πάνω. Στην εποχή των Mέσων Eνημέρωσης που ζούμε, η ίντριγκα έχει πάρει μια πιο ενδιαφέρουσα μορφή, καθώς πίσω από κάθε είδηση πρέπει να ψάχνουμε πού βρίσκεται η αλήθεια και πού το ψέμα.
O Nικολό Mακιαβέλι, ο κωδικοποιητής του πολιτικού παιχνιδιού, «επιτέλους» δικαιώνεται…
Μάθετε να αναγνωρίζετε τις αλήθειες και τα ψέματα που μας πουλάνε. Και όταν τα βρίσκετε μη νευριάζετε. Γελάστε. Και μείνετε μακριά από ψέμα ντυμένο αναγκαιότητα, υποταγή που το παίζει ρεαλισμός, βλακεία που παριστάνει την εναλλακτική εξυπνάδα, δήθεν που μεταμφιέζεται σε αυθεντικό.
Αυτή είναι η δωρεάν συμβουλή μου για την εβδομάδα που ξεκίνησε.
Καλή εβδομάδα, παιδιά!

13.4.07

Παρασκευή και 13 (μουχαχαχα)


Ο αριθμός 13...
... φαίνεται πως αρέσει σε ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Ο Ναθάναελ Λασενμέγιερ επικαλείται πολλούς. Έναν φυσικοθεραπευτή που τα γενέθλιά του είναι στις 13 Φεβρουαρίου: «Είναι για μένα ένας απελευθερωτικός αριθμός, ένας αριθμός που πηγαίνει ενάντια στο ρεύμα». Έναν κομμωτή: «Αισθάνομαι διαφορετικός, όποτε λέω σε κάποιον πως το 13 είναι ο αγαπημένος μου αριθμός». Έναν παγανιστή: «Περιμένω πώς και πώς να έρθει εκείνη η μέρα που το 13 θα πέσει Παρασκευή». Πού τους βρίσκει όλους ο Λασενμέγιερ; Στο Ίντερνετ.

Εκεί συνάντησε...
... πολλούς ανθρώπους που πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας: πως δηλαδή η Εκκλησία και η κυβέρνηση συνωμοτούν για να προπαγανδίσουν την ιδέα ότι το 13 είναι ένας γρουσούζικος αριθμός, πως ο Πάπας Κλήμης E΄ και ο Φίλιππος Δ΄ της Γαλλίας δολοπλόκησαν για να αρχίσουν να εκτελούν τους Ναΐτες ιππότες μια Παρασκευή και 13 του έτους 1307, πως οι μάγισσες που ομολογούσαν σε ομάδες των δεκατριών πίστευαν σε μια θρησκεία προγενέστερη του χριστιανισμού που οι παπάδες ήθελαν να καταστρέψουν. Αν και δίνει πολλά παραδείγματα «δεκατριαφοβίας», η πρόληψη που μας έχει κυριέψει γι' αυτόν τον αριθμό είναι σχετικά πρόσφατη. Κυριάρχησε στα τέλη του δέκατου αιώνα, αλλά αναφερόταν κυρίως στον αριθμό των ατόμων που κάθονταν στο ίδιο τραπέζι. Αν κάθονταν 13 στο ίδιο τραπέζι, η παράδοση έλεγε πως ένας από αυτούς θα τίναζε τα πέταλα μέχρι το τέλος του έτους.

Οι λαογράφοι...
... συμφωνούν πως αυτή η πρόληψη ανάγεται στον μυστικό δείπνο. Τότε, από τα 13 άτομα που είχαν καθίσει στο ίδιο τραπέζι, τα δυο είχαν τραγικό τέλος σε λιγότερο από 24 ώρες. Οι ανησυχίες πως αυτό μπορεί να συμβεί στον καθένα που κάθεται με άλλους δώδεκα στο ίδιο τραπέζι εμφανίστηκαν για πρώτη φορά το δέκατο έβδομο αιώνα. Διακόσια χρόνια αργότερα ξεφύτρωναν εδώ και εκεί λέσχες που τα μέλη τους ήθελαν να δείξουν πως το 13 δεν είναι γρουσούζικος αριθμός. Μερικές από αυτές τις λέσχες είχαν και θύματα, όπως μια στο Νιου Τζέρσεϊ, που δέχτηκε βομβιστική επίθεση.

Από όλα αυτά...
... τίποτα δεν είναι βέβαιο. Είναι όμως βέβαιο πως ο αριθμός 13 αρέσει στον Λασενμέγιερ. Το βιβλίο που έγραψε («13: H πιο δημοφιλής πρόληψη του κόσμου») όταν κυκλοφόρησε, έκανε… 13 λίρες! Επίσης, είναι βέβαιο πως αυτό το βιβλίο δεν άρεσε καθόλου στον κριτικό Τομ Πέιν, που το «έθαψε» μέσα από τις στήλες της εφημερίδας «Ντέιλι Τέλεγκραφ». Πρώτον, επειδή η τιμή των 13 λιρών δεν του φάνηκε απλώς συμβολική, αλλά πανάκριβη. Και δεύτερον, επειδή οι κυριότερες πηγές του συγγραφέα προέρχονται μέσα από το Ίντερνετ. Το πρόβλημα με το Ίντερνετ, λέει ο Πέιν, είναι πως στο άψε-σβήσε όλοι γίνονται περισπούδαστοι μελετητές. Παρ' όλα αυτά, εκτός από φανατικούς εχθρούς, το 13 έχει και φανατικούς φίλους. Και ας κερδίζει ή χάνει στη ρουλέτα όπως κάθε άλλος αριθμός.

Περί Ναϊτών

Οι Ιππότες του Ναού (Ναΐτες), (Templars) γνωστοί και ως Φτωχοί Ιππότες του Χριστού (Poor Fellow-Soldiers of Christ and of the Temple of Solomon) αποτέλεσαν το πρώτο μοναστικό στρατιωτικό τάγμα στην ιστορία. Το τάγμα αυτό ιδρύθηκε στον απόηχο της Α' Σταυροφορίας, το 1118 μ.Χ, με σκοπό να βοηθήσει το χριστιανικό νέο Βασίλειο της Ιερουσαλήμ να διατηρηθεί ενάντια των μουσουλμάνων γειτόνων του και να εξασφαλίσει την ασφαλή και ελεύθερη προσέλευση του μεγάλου αριθμού των Ευρωπαίων προσκυνητών που συνέρεαν στην Ιερουσαλήμ, μετά την κατάκτησή της από τους Σταυροφόρους. Το όνομά τους παραπέμπει στο ιστορικό αρχηγείο τους στο που βρίσκεται σε ένα τμήμα του Όρος του Ναού (Temple Mount) στην Ιερουσαλήμ, περιοχή που ονομαζόταν "Templum Salomonis". Η ονομασία αυτή πιθανολογείται ότι προέρχεται από το γεγονός ότι στο Όρος του Ναού βρισκόταν ο περίφημος ναός του Σολωμόντα που χτίστηκε περίπου το 950 π.Χ και που αργότερα καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε πολλές φορές. Το τμήμα αυτό οι Ιππότες του Ναού μετονόμασαν σε "Templum Domini" (Ναό του Θεού).

Οι Ναΐτες ήταν οργανωμένοι σαν μοναστικό τάγμα, ακολουθώντας έναν Κανόνα που έφτιαξε γι' αυτούς ο Βερνάρδος του Κλερβό (Saint Bernard of Clairvaux). Το τάγμα διέθετε υψηλές διασυνδέσεις και γρήγορα εξελίχθηκε σε βασικό υποκινητή της διεθνούς πολιτικής την εποχή των Σταυροφοριών. Εγκαίρως, οι Ναΐτες προικίστηκαν με πολλές και εξαιρετικά ευνοϊκές γι' αυτούς Παπικές Βούλες (όπως το Omne Datum Optimum) που μεταξύ άλλων τους επέτρεπαν να επιβάλλουν φόρους και να εισπράττουν το φόρο της δεκάτης στις περιοχές που βρίσκονταν υπό τον άμεσο έλεγχό τους. Όλα αυτά τους βοήθησαν ώστε να επιτύχουν μία γρήγορη ενίσχυση της κοσμικής εξουσίας τους.
Οι Ναΐτες μεταξύ δωρεών, ενόπλων κατακτήσεων και προμηθειών από οικονομικές επιχειρήσεις μετατράπηκαν σε πολυεθνική εταιρία.
Την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου του 1307 πολλοί Ναΐτες στη Γαλλία συνελήφθησαν κατόπιν μυστικών εντολών του βασιλιά Φιλίππου Δ' (Philip IV of France or Philip the Fair), ο οποίος εποφθαλμιούσε τα πλούτη τους. Ο τελευταίος με την υποστήριξη του Πάπα Κλήμη του Ε' (Pope Clement V) ο οποίος κατήργησε το τάγμα, δήμευσε όλη τους την περιουσία (συμπεριλαμβανομένων και τεράστιων εκτάσεων γης). Πολλά υψηλόβαθμα στελέχη του τάγματος, συμπεριλαμβανομένου και του τελευταίου Μεγάλου Μάγιστρου, Jacques de Molay (Ζακ ντε Μολέ), υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια και κάηκαν στην πυρά.

12.4.07

Πρέπει(;)


Όπως σας έλεγα στο προηγούμενο ποστ, θα πήγαινα βόλτα στη θάλασσα. Όπως θα έχετε καταλάβει, είναι από τις αγαπημένες μου συνήθειες. Όπως και πολλά… άλλα, θα περάσω από μια θάλασσα κάθε βράδυ. Για την ακρίβεια, προτού κάνω όλα τα υπόλοιπα. Είναι σαν εισιτήριο, σαν χρίσμα. Αν δεν περάσω από τη θάλασσα, έστω και για λίγο, η βραδιά μου θα είναι μισή. Λειψή.

Kάθε βράδυ, λίγο μακριά από τα φώτα και τις επιγραφές, στις άκρες του όποιου λιμανιού, σ' ένα παγκάκι, βλέπω απέναντι το έργο. Στην πραγματικότητα βλέπω το έργο προσεχώς. Δικό μου έργο. Φτιάχνω ιστορίες και διαλόγους που μπορεί και να μη γίνουν ποτέ στην πραγματικότητα. Και σκέφτομαι πάρα πολύ. Πώς ήταν η μέρα μου, σε ποιον μίλησα καλά, ποιον αδίκησα, τους φίλους που χάθηκαν νωρίς, τις στιγμές που χάθηκαν «χωρίς». Και κάνω ομοιοκαταληξίες, σαν αυτή που έκανα μόλις.

Γελάω με την πάρτη μου κι ανάβω ένα τσιγάρο.
Για να περάσουν οι άλλοι καλά μαζί σου, πρέπει να περνάς πρώτα καλά εσύ με σένα, να αυτοσαρκάζεσαι, να σε δουλεύεις, να σε κοροϊδεύεις, να σε ρωτάς πράγματα αμείλικτα.
Αυτά σκέφτομαι και η ρουφηξιά από το τσιγάρο φτάνει πολύ βαθιά μέσα μου. Σαν εξαγνισμός. Ασχέτως αν πρέπει να το κόψω. Πρέπει; Από πότε άρχισα να ασχολούμαι με τα πρέπει που, τελικά, μπορεί και να μην πρέπει;

Το ταξίδι συνεχίζεται. Και οι σκέψεις το ίδιο. Πόσοι μ' αγάπησαν, πόσοι με μίσησαν, τρέμω να κάνω την αφαίρεση. Κι αν το αποτέλεσμα βγάλει ότι με αγάπησαν πολλοί κι εγώ δεν ήμουν ή δεν είμαι αυτός που πρέπει απέναντί τους;
Νάτο, πάλι, αυτό το πρέπει.
Φυσάει εδώ κάτω, μυρίζει θάλασσα σαν το Λιβυκό, φυσάει σαν αγεράκι στις Mαδάρες.
Το λιμάνι μουρμουρίζει, ο ήχος ηχεί στα αυτιά μου σα μουσική, οι κόρνες των πλοίων είναι σαν το Wind of change των Scorpions, τα μαρσαρίσματα των φορτηγών, οι φωνές των λιμενικών, η βοή του πλήθους. Πόσο μικρά είναι όλα από ‘δω... ‘92 ή ’93 ήταν που είχα έρθει πάλι εδώ, λιώμα κι ερωτευμένος, με μια χυλόπιτα που σερβιρίστηκε καυτή;
(σ.σ. Μάλλον από τότε δεν μου αρέσουν τα φαγητά που καίνε, αυτό στην περίπτωση που κάποτε μου κάνετε το τραπέζι... Αλλά από τότε αγάπησα και τα σπορ γερμανικά αυτοκίνητα, αυτό στην περίπτωση που κάποτε μου κάνετε ένα τόσο δα δωράκι!)

Πόσα χρόνια νομίζω ότι πέρασαν από τότε; Πέρασαν χρόνια ή σα να μην πέρασε μια μέρα; Ερωτήσεις. Τι με έπιασε τώρα; Κι άλλες ερωτήσεις…
H θάλασσα, πώς μυρίζει η θάλασσα, η θάλασσα γιατί λάμπει, ακόμη και στο σκοτάδι;
Η θάλασσα που αγάπησα, η θάλασσα με τυφλώνει, πώς νόμισα ότι θα μπορούσα να ζήσω χωρίς τη θάλασσα, πως πίστεψα, όταν σκεφτόμουν να φύγω μαζί της για τη Γερμανία, ότι θα μπορούσα να μην αναπνέω ιώδιο;
Τη χυλόπιτα την έριξα εγώ, που δεν ήθελα να φύγω. Είδατε πώς είναι η ζωή; Καμιά φορά καταλαβαίνουμε αλλιώς τα πράγματα. Όχι απαραίτητα λάθος. Απλώς, τα καταλαβαίνουμε αλλιώς. Πόσοι νομίζατε - όταν έγραφα λίγο πιο πάνω για τη χυλόπιτα - ότι την είχα φάει εγώ;
Γιατί το έχουμε μάθει να γίνεται αλλιώς. Ότι αυτός που ρίχνει τη χυλόπιτα είναι μια χαρά, ενώ αυτός που την τρώει είναι το λιώμα της υπόθεσης. Ε, λοιπόν, υπάρχουν και άνθρωποι που όταν ρίχνουν χυλόπιτα – και όχι μόνο συναισθηματικής φύσεως αρνήσεις – μπορεί να γίνονται πιο λιώμα από τους… χυλοπιτιασμένους.

Nυχτώνει, η θάλασσα είναι λάδι, απέναντι σιγά-σιγά ανάβουν τα φώτα, τα λέω με τον εαυτό μου.
«Τι είναι εκεί απέναντι, ποιο νησί είναι;».
- Ώπα με τις ερωτήσεις, πάμε παρακάτω, το ίδιο ακριβώς είχες ρωτήσει και τότε.
«‘92 ή ’93 ήταν;».
Πάμε παρακάτω, ό,τι κι αν ήταν – ήταν. Τώρα είναι 2007 και άρχισε να βρέχει κιόλας.
«Πώς άλλαξε έτσι ο καιρός, απότομα;».
- Φύσηξε ο άνεμος της αλλαγής, λέω και μπαίνω μέσα στο αυτοκίνητο που φωνάζει από μακριά «είμαι από το μέλλον, χαίρεται, Mr. Spiros» και, καθώς πατάω το γκάζι μέχρι το πεντάλ να φτάσει στο πάτωμα, μου έχω κρατήσει την τελευταία ερώτηση:
«Πρέπει να αναρωτιέσαι για το αν έπρεπε να πεις ένα απλό «όχι» σε μια ερώτηση, όπου αυτό το «όχι» ήσουν σίγουρος ότι θα σε οδηγούσε στο χωρισμό;».
Νάτο, πάλι, αυτό το πρέπει
- Και οι Scorpions Γερμανοί είναι, σκέφτομαι, καθώς φτάνω στη στροφή που μπαίνω πάντα με πολλά…

11.4.07

Η 2η περίπτωση…


Έξω έχει τρελό ήλιο. Αλλά τρελό, όμως. Πολλή κακή διαπίστωση στην περίπτωση που δουλεύεις και που πρέπει να έχεις παραδώσει 2.500 λέξεις… χτες!
Γιατί δουλεύουμε; Γελάω μόνος μου, την ξέρω την απάντηση. Ανάβω τσιγάρο και ξεφυλλίζω ένα περιοδικό που υπάρχει πάνω στο γραφείο μου με σελεμπριτιλίκια και γκλαμουριές και συνεχίζω να γελάω μόνος μου.
Η δημοσιότητα είναι το αφροδισιακό των στερημένων, η ασθένειά τους λέγεται «time poverty», αυτή είναι η νέα φτώχεια, όσοι έχουν χρήμα δεν έχουν χρόνο να το ξοδέψουν.
Αυτό είναι το πεπρωμένο τους. Να είναι διάσημοι αλλά, τελικά, το πεπρωμένο τους, λέει ότι δεν πρόκειται να περάσουν ποτέ πραγματικά καλά.
Πεπρωμένο; Τι κουβέντα, μου άνοιξα τώρα. Πολλή μεγάλη.

Στη φιλοσοφία, σε σχέση με το πεπρωμένο, υπάρχουν δυο σχολές σκέψης: Η μια που λέει πως τα πάντα είναι προκαθορισμένα, το «πεπρωμένο φυγείν αδύνατον», πως ό,τι δηλαδή και να κάνουμε, αυτό που πρόκειται να συμβεί θα συμβεί. Και η άλλη που λέει πως τα πάντα κινούνται ελεύθερα και τίποτε δεν προκαθορίζει τίποτε.

Τώρα, διαλέγω τη δεύτερη περίπτωση. Να κινηθώ ελεύθερα. Θα κλείσω το pc, θα πάρω την τσάντα μου, θα μουρμουρίσω στους συναδέλφους κάτι που δεν θα είναι ούτε «γεια», ούτε «γυρίζω σε λίγο» και θα φύγω. Θα βάλω τον ήλιο στον καθρέπτη του αυτοκινήτου και θα φύγω…

Πάω θάλασσα, να τα πω λίγο με μένα. Αύριο θα σας έχω νεότερα…
Βγείτε έξω. Πάμε εκεί έξω. Το άσμα βαράει δυνατά. Ξέρετε ποιο είναι;

Let's go outside
In the sunshine
I know you want to, but you can't say yes
Let's go outside
In the meantime
Take me to the places that i love best…

10.4.07

Special thanks...


Θέλω να ευχαριστήσω όλους όσοι μου έστειλαν e- mail, γιατί:

Σταμάτησα να πίνω Coca Cola, αφού έμαθα ότι χρησιμοποιείται για να καθαρίζουν τους λεκέδες στα WC.

Δεν πάω πλέον κινηματογράφο, για να μην κάτσω σε κάθισμα που ίσως να έχει καρφίτσα που φέρει τον ιό του AIDS.

Μυρίζω άσχημα, αφού δεν βάζω πλέον αποσμητικό διότι ίσως μου προκαλέσει καρκίνο.

Δεν παρκάρω πλέον το αυτοκίνητό μου στα supermarkets, διότι ίσως κάποιος μου δώσει να δοκιμάσω κάποιο άρωμα για να με ληστέψει αργότερα.

Δεν απαντώ στο κινητό μου, διότι ίσως μετά μου πουν να πάρω σε κανένα παράξενο νούμερο και μου έρθει μετά ο λογαριασμός με κλήσεις σε Ουγκάντα, Σιγκαπούρη ή Τόκιο.

Δεν πίνω πλέον ποτά από τενεκεδάκι, διότι φοβάμαι ότι ίσως μου προκαλέσουν κάποια ασθένεια.

Όταν βγαίνω έξω σε κάποιο κλαμπ, δεν κοιτάζω καμία, ακόμα και αν είναι ωραία, διότι ίσως μετά μου δώσει ναρκωτικά, με πάρει σε κάποιο ξενοδοχείο και μου βγάλει το συκώτι για να το πουλήσει στη μαύρη αγορά.

Κατέθεσα όλες τις οικονομίες μου στον λογαριασμό της Αmy Bruce, που είναι άρρωστη στο νοσοκομείο, 7.000 περίπου φορές. Είναι αξιοθαύμαστο, αυτό το παιδί είναι 8 χρόνων από το 1995.

Έγραψα το όνομά μου περίπου 3.000 φορές σε μια λίστα για να σώσω ένα σπάνιο είδος σκίουρου.

Έχω μαζέψει περίπου 3.000 χρόνια με καλή τύχη και έχω πεθάνει 67 φορές από τα chain letters που μου έστειλαν και δεν έστειλα σε κάποιους άλλους.

Υ.Γ.1: ΑΝ ΔΕΝ ΣΤΕΙΛΕΙΣ ΤΟ ΠΙΟ ΠΑΝΩ Ε-ΜΑΙL, ΣΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ 10 ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΑ, ΣΕ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ 8.500.000 ΑΤΟΜΑ, ΘΑ ΕΡΘΕΙ
ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΟΥ ΕΝΑΣ ΜΠΛΕ ΔΕΙΝΟΣΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑ ΦΑΕΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΟΥ ΑΥΡΙΟ ΣΤΙΣ 17:30!

Υ.Γ.2: Συνεχίστε να μου στέλνετε e-mail. Κατά βάθος είμαι μεγάλη μαζόχα!